Ægir - 01.10.1995, Síða 44

Rússa og Norðmanna og koma þá
326.000 tonn í hlut hvorrar þjóðar, en
loks eru 12.000 tonn flutt á milli
þannig að á endanum falla 314.000
tonn í skaut rússneskra sjómanna en
norskir starfsbræður þeirra mega veiða
338.000 tonn af þorski norðan 62°N.
Kvótakerfið
Þessum afla er svo skipt eftir kúnstar-
innar reglum milli norskra skipa. í ár
var byrjað á að skipta kvótanum þannig
að togaraflotinn fékk þriðjung hans,
eða 111.540 tonn, en bátaflotinn tvo
þriðju, eða 226.460 tonn. Þetta þýddi
um 2% tilfærslu frá togurum til báta-
flota miðað við árið 1994.
Togarakvótanum er skipt milli skipa
eftir stærð þeirra, án tillits til veiði-
reynslu. Af þessum 111.540 tonnum má
ekki veiða 20% fyrr en eftir 1. septem-
ber. En til þess að fá kvóta þurfa skip
fyrst að fá leyfi til að veiða fisk. Allar
fiskveiðar eru háðar leyfisveitingum
sem kveða á um veiðar á ákveðnum teg-
undum með tilteknum veiðarfærum og
á tilteknum hafsvæðum.
Bátakvótanum er skipt eftir ýmsum
reglum. Fyrst eru tekin 27.000 tonn og
úthlutað bátum sem eru stærri en 28 m
aö lengd og fá þau minnstu 295,2 tonn
en þau sem em yfir 34 m að lengd mega
veiða 336,6 tonn. Minni bátarnir skipta
á milli sín 158.460 tonnum og fer kvóti
einstakra skipa eftir stærð. Þannig fær
bátur sem er á bilinu 9-9,9 m aö lengd
að veiða 32,5 tonn, en bátur sem er 27-
27,9 m að lengd fær 226,4 tonn. Þenn-
an afla verða menn að taka á tímanum
frá áramótum fram til septemberloka.
Eftir það geta skipin tekið þátt í að
veiða svokallaða samkeppniskvóta, en
það eru 31.000 tonn sem tekin eru frá
til þess. Þá veiða skipin meöan eitthvað
er eftir, en verða að hætta þegar kvót-
inn er búinn. Loks eru 10.000 tonn tek-
in frá til þess aö mæta aukaafla skipa
sem stunda aðrar veiðar en þorskveiðar.
Og þá er komið að stærsta muninum
á íslenska og norska kvótakerfinu sem
er sá að eigendur norsku skipanna geta
ekki framselt sinn kvóta. Ef þeir nýta
ekki kvótann skiptist hann á milli ann-
arra skipa í sama útgerðarflokki. Ekki
var að heyra á Audun Marák, formanni
samtaka norskra útgeröarmanna, að
þeir hefðu mikinn áhuga á ab taka upp
kerfi með framseljanlegum kvótum. Það
eina í þá vem sem rætt hefur verið er að
menn geti fengið leyfi til að leggja einu
skipi og færa kvóta þess yfir á annað
skip sem þeir eiga, en þá aðeins í ein-
hvern árafjölda, hann nefndi 15 ár sem
hámark.
Sölukerfið
Eins og fram kom í grein minni um
norskan sjávarútveg sem birtist í síðasta
tölublaði Ægis er sölukerfi aflans einnig
mjög frábrugðið því sem hér gerist.
Samkvæmt lögum hafa sölusamtök sjó-
manna - fiskesalgslag - einkarétt á að
selja allan fisk yfir borðstokk. Eina und-
antekningin frá þessu er eldisfiskur. Nú
eru sölusamtökin sex að tölu og skipt-
ast ýmist eftir landsvæðum eða fiskteg-
undum.
Sjómenn eiga ýmist aðild ab þessum
samtökum í gegnum stéttarfélög sín,
sem einstaklingar eða sem fulltrúar út-
gerba. Tilgangur samtakanna er að
tryggja sjómönnum hátt og stöðugt
fiskverð og öruggar greiðslur. Skipulag
sölunnar er töluvert mismunandi eftir
sölufélögum, en í flestum tilvikum er
fiskverð ákveðið í samningúm milli selj-
enda og kaupenda, þótt eitthvað sé um
að fiskur fari á markað. En sá er munur-
inn á þessu kerfi og gamla verðlagsráðs-
kerfinu hér á landi að í Noregi er eng-
inn oddamaður heldur ákveður seljand-
inn, þ.e. sölufélag sjómanna, fiskverðiö
einhliða ef samkomulag næst ekki.
Styrkjakerfið
Eflaust hafa allir sem eitthvað hafa
velt fyrir sér sjávarútvegsmálum heyrt
að í flestum Evrópuríkjum nýtur sjáv-
arútvegur ríkisstyrkja. Þab er hins vegar
þrautin þyngri að finna út hversu mik-
ill hann er.
Þegar ég spurði Sigbjörn Lomelde,
deildarstjóra í Fiskeridirektoratet í
Björgvin, um þessa styrki úti í Noregi
fékk ég þau svör að þeir hefðu numið
1,7 milljörðum íslenskra króna í fyrra
en í ár væri upphæðin 1 milljarður.
Þessir styrkir hefðu farið lækkandi, ekki
síst vegna aðildar Noregs að EES, og
væri stefnt að því að þeir hyrfu alveg
um aldamótin. Sigbjörn bætti því við
að þessir styrkir rynnu aðallega til úr-
bóta á öryggismálum sjómanna og þess
háttar hluta.
Þegar ég sagðist hafa heyrt talað um
mun hærri upphæðir heima á íslandi
sagði Sigbjörn að þá væru menn eflaust
að rugla saman ríkisstyrkjum til sjávar-
útvegs og öðrum styrkjum sem veittir
væru sem hluti af byggðastefnu, en
slíka stefnu rækju flestöll ríki. Það væri
því ekki réttlátt að telja byggðastyrkina
meb. Sem dæmi um þessa gagnrýni
nefndi hann að bandarísk stjórnvöld
hefðu á sínum tíma gert athugasemdir
við það að norska ríkiö gerði hafnir og
legði vegi að þeim án þess að fiskeldis-
fyrirtæki sem nytu góðs af framkvæmd-
unum þyrftu að greiða fyrir þær. Þetta
væri óréttmæt gagnrýni því í flestum
tilvikum hefðu hafnirnar veriö komnar
löngu áður en fiskeldið hófst.
Útgáfa Einars Svanssonar
Einn þeirra sem ekki tekur þessar út-
skýringar Norðmanna trúanlegar er
Einar Svansson, framkvæmdastjóri
Fiskiðjunnar Skagfirðings hf., en hann
flutti erindi um styrki til sjávarútvegs í
Noregi og ESB á aðálfundi Samtaka fisk-
vinnslustöðva í september sl.
44 ÆGIR