Ægir - 01.12.1995, Qupperneq 8

bætt í brennsluolíu til þess að losa fram-
leiðandann við kostnaðarsama förgun
þá styðjast íslendingar í þeim efnum
við norrænar reglur þó engar reglur séu
í raun í gildi hér. Flestir olíufarmar sem
hingað koma eru með skandinavískt
vottorð um innihald snefilefna en á
Asbest var fram yfir 1980 notað til
einangrunar í skipum eins og húsum
en notkun þess er ekki leyfð lengur.
Vegna þess hve meðalaldur íslenska
fiskiskipaflotans er hár er mjög líklegt
að asbest sé í stærstum hluta fiski-
skipa og ástæða til þess að óttast
mengun frá því.
„Það má segja að tímabært sé að
gera aöra rannsókn á heilsufari vél-
stjóra til þess að vita hvort ástandið
hefur breyst," sagði Vilhjálmur Rafns-
son í samtali við Ægi og benti á há-
vaða, snertingu við olíuefni, olíueim
í andrúmslofti, meðhöndlun kæli-
efna og snertingu við leysiefni sem
helstu áhættuþætti í starfi vélstjóra
og er þá bein slysahætta ekki nefnd.
„Vegna þess hve margir áhættuþætt-
ir eru í vinnuumhverfi véistjóra getur
verið erfitt að rannsaka samhengið
milli sjúkdóma og ákveðinnar meng-
unar.
Vélstjórn er hættulegt starf sem fel-
ur í sér marga þætti en mörgum þeirra
má verjast."
Krabbamein í punginn
Vilhjálmur sagði að þar sem vanda-
Norðurlöndum gilda reglur um leyfilegt
hámark margra efna. Þannig vernda
þeirra reglur okkur. Fjölver heitir rann-
sóknarstofa sem einnig tekur sýni af öll-
um olíuförmum sem til landsins koma
og staðfestir upprunavottorðið. Fjölver
er í eigu olíufélaganna.
málin væru einangraðri væru tengslin
milli atvinnu og sjúkdóma augljósari.
Dæmi mætti nefna um sótara sem
mönnum varð snemma ljóst að væri
hætt að fá krabbamein í punginn.
Nýrra dæmi væri af rennismiðum
sem störfuðu í kúluleguverksmiðjum í
Svíþjóð og Þýskalandi. Mikill olíueim-
ur í andrúmslofti olli áhyggjum en í
ljós kom aö krabbamein í pung var
mun algengara meðal þeirra en búast
mátti við og nær eingöngu tengt viö
þetta starf. Með forvörnum sem mið-
uðu að því að draga eins og hægt var úr
snertingu við olíu og breyttum hrein-
lætiskröfum hefur tekist að útrýma
þessu tiltekna krabbameini úr starfi
þessara rennismiða.
Vilhjálmur lagði áherslu á aö fræðsla
og þekking sé brýn og aö menn viti
hvernig þeir geti varið sig gegn þeim
hættum sem fylgja starfinu.
Hættulegt að anda að sér
„í smurolíu eru tjöruefni sem eru
þekktur krabbameinsvaldur og er að
finna í öllum olíuvörum. Þetta er sams-
konar tjara sem menn anda að sér við
reykingar.
Það eru þrjár leiðir sem hættuleg
efni eiga að okkur. Það er gegnum önd-
un, um meltingu og við snertingu.
Greiðasta leiðin er gegnum lungun og
því er mengun þessara hættulegu efna í
andrúmslofti, bæði tjöruefni úr olíu og
uppgufun af hreinsiefnum og leysiefn-
um, sú sem mest hætta stafar af og
jafnframt sú sem brýnast er að verja sig
fyrir.
Síendurtekin snerting við leysiefni
eins og þynni og hreinsiefni veldur
skemmdum í miðtaugakerfinu sem eru
ólæknanlegar.
Hættuieg efni eiga leið að okkur
gegnum húðina og því er hreinlæti og
varúð í umgengni við hreinsiefni og
leysiefni ákaflega brýn.
Vélgæsla úti á sjó veröur alltaf vara-
samt starf sem unnið er við erfiðar að-
stæður. En með réttri umgengni og
þekkingu er hægt að verja sig að miklu
leyti gegn þeim hættum sem þar leyn-
ast.
Ég mundi telja að brýnast væri að
leggja áherslu á ioftræstingu og hreins-
un andrúmsloftsins en þar á eftir að
draga eins og hægt er úr beinni húð-
snertingu við olíu og hreinsiefni", sagði
Vilhjálmur.
Dr. Vilhjálmur Rafnsson læknir
hjá Vinnueftirlitinu.
Sjómannslífið hættulegt
Þetta er ekki eina hættan sem steðjar
að vélstjórum því þeir tilheyra stærri
markhópi sem eru íslenskir sjómenn. í
rannsókn sem Vilhjálmur Rafnsson og
Hólmfríður Gunnarsdóttir gerðu á
dauðaslysum sjómanna á sjó og landi
og birtist í Læknablaðinu 1994 kemur í
ljós að sjómenn virðast vera sérstakur
hópur sem er í mikilli dauðaslysahættu
og hættan er ekki einangruð við sjóslys.
Vélstjórum tvöfalt hættara við
lungnakrabba
I rannsókn sem dr. Vilhjálmur Rafnsson læknir hjá Vinnueftirlitinu gerði
1984 á dánarorsökum vélstjóra kom í ljós aö vélstjórum er nokkru hætt-
ara en öörum aö deyja úr lungnakrabbameini, krabbameini í þvagblöðru
og heilablóðfalli. Vélstjórar eru í um það bil tvöfaldri hættu á að deyja
úr lungnakrabba miðað viö íslenska karla í heild. Vélstjórar reykja samt
ekki meira en almennt gerist. Upphaflega var rannsóknin gerð til þess að
skoöa áhrif asbestmengunar á vélstjóra en að sögn Vilhjálms er slík meng-
un aðeins ein tegund mengunar sem vélstjórum stafar hætta af.
8 ÆGIR