Tímarit lögfræðinga - 01.12.1995, Blaðsíða 43

Fyrrgreindar röksemdir eru þýðingarmiklar en þær geta þó ekki gilt að öllu
leyti ef færa má gegn þeim veigamikil gagnrök. Gagnrökin verða að sjálfsögðu
sérstaklega veigamikil ef unnt er jafnframt að sýna fram á að neikvæð áhrif
þurrkist út að mestu. Setja má fram eftirfarandi rök sem öll hníga í þá átt að
æskilegt sé að hafa möguleika á að kveðja sérfræðinga til setu í dómi:
1. Hugsanlegt er að réttari niðurstaða fáist í dómsmálum ef dómur hefur á að
skipa sérfræðikunnáttu. Augljóst er að búi dómstóll yfir sérfræðiþekkingu hefur
hann meira svigrúm til að skilja sérfræðiatriði sem til úrlausnar eru og tjá sig
um þau.
2. Hér að framan hefur því verið haldið fram að þýðing og vægi þeirra mála
þar sem styðjast verði við sérfræðiálit fari vaxandi með aukinni sérhæfíngu í
mannlegu samfélagi. Eðlilegt kann að vera að dómstólar bregðist við þessari
þróun með þeim hætti að afla sér þessarar þekkingar í stað þess að úrlausn-
arvald í þeim málum hverfi í raun frá dómstólum í hendur sérfræðinga.
3. Hugsanlegt er að beiting sérfróðra meðdómsmanna geti flýtt dómsmálum í
einhverjum tilvikum. Þetta getur orðið þar sem dómsformaður stýrir að jafnaði
hraða þess dómsmáls sem hann fer með. Hann á erfiðara með að stýra gagna-
öflun sem fram fer með öflun sérfræðiskýrslna, amk. ef um skriflegar skýrslur
er að ræða.
4. Meðdómsmannakerfi, þar sem sérfróðir meðdómsmenn skipa dóm ásamt
hinum reglulega dómara, er til þess fallið að veita embættisdómaranum ákveðin
og stundum nauðsynleg tengsl við atvinnulífið og almenning.
5. Við aðalflutning hefur dómur aukin færi á að fá nánari skýringar og upp-
lýsingar í málum sem snúast um sérfræðiatriði ef hann hefur á að skipa sér-
fræðiþekkingu.
5. LAGAREGLUR UM HLUTVERK SÉRFRÓÐRA MEÐDÓMSMANNA
Fram er komið að rök og ^agnrök fyrir því að sérfræðingar skipi dóm í ein-
stöku máli eru veigamikil. Alitaefni er hvort og hvemig best sé unnt að koma
til móts við bæði þessi andstæðu sjónarmið við túlkun gildandi laga. Til þess að
það sé unnt virðist nauðsynlegt að greina á milli þeirra meginatriða sem í lögum
um meðferð einkamála falla aðallega undir verksvið dómsins annars vegar og
verksvið sérfræðinga hins vegar.
Varðandi beitingu laga segir svo í 44. gr. eml.:
Dómari sker úr því hverju sinni eftir mati á þeim gögnum sem hafa komið fram í máli
hvort staðhæfing um umdeild atvik teljist sönnuð
Ekki þarf að sanna það sem er alkunnugt á þeim stað og tíma sem dómur eða úrskurð-
ur gengur um.
Ljóst er samkvæmt þessu ákvæði og raunar ákvæði 61. gr. stjórnarskrárinnar
að hlutverk dómara er að ákveða hvað séu lög og að beita þeim er hann dæmir
285