Tímarit lögfræðinga - 01.09.1997, Síða 10

Mjög mikilvægt atriði í þessu fólst jafnframt í því, að í útreikningum trygg-
ingafræðings var út frá því gengið, að tjónþoli yrði fyrir hlutfallslegri skerðingu
aflahæfis síns til frambúðar, sem væri jöfn metinni varanlegri, læknisfræðilegri
örorku. Skerðing tekna tjónþola til loka ætlaðrar starfsævi teldist þannig verða
sama hlutfall og örorkustigið segði til um.
Reglur skaðabótalaga fela í sér viðleitni til að staðla og einfalda mjög aðferðir
við tjónsuppgjör frá því sem áður var. I lögunum eru meðal annars festar reglur
til að mæla þjáningabætur, bætur fyrir varanlegan miska og varanlega örorku.
Með lögunum er jafnframt komið á fót sérstakri örorkunefnd, sem mun láta í té
álit um ákvörðun á miska og örorkustigi. Er óhætt að ganga út frá því að þeim
deilumálum fækki, sem leggja þarf fyrir dómstóla, með því að allar viðmiðanir
verða skýrari og uppgjör bóta einfaldara en áður var.
Samandregið felast helstu breytingar skaðabótalaganna í eftirtöldum fjórum
atriðum:
A.
Tekinn er upp nýr mælikvarði, sem notaður er til þess að meta tjón fyrir
varanlega örorku. Horfið er frá svokölluðu læknisfræðilegu örorkumati og tekið
upp það sem kallað er fjárhagslegt örorkumat. Við fjárhagslegt örorkumat skal
leitast við að meta til örorkustigs þau áhrif, sem líkamsmeiðsli hafa á hæfi
slasaða til að afla tekna með vinnu sinni eftir slysið. I læknisfræðilegu örorku-
mati er tiltekinn áverki almennt metinn til tiltekins örorkustigs samkvæmt
örorkumatstöflu, en minna litið til þess hvort áverkinn hafi í reynd dregið úr
hæfi slasaða til þess að afla sér tekna.
Örorkustig samkvæmt fjárhagslegu örorkumati getur verið hærra, lægra eða
jafnt og það örorkustig, sem ákvarðast af læknisfræðilegu örorkumati, því
metið er út frá mismunandi sjónarmiðum. Almennt má þó ætla að tjónþolar,
sem höfðu fengið metna lága (t.d. 15% og lægri) læknisfræðilega örorku
samkvæmt eldri reglum, fái metna lægri fjárhagslega örorku eða jafnvel ekki
neina. Meira en 75% þeirra örorkutjónsmála, sem upplýsingar liggja fyrir um
(árin 1989 - 1991) eru með varanlegu örorkustigi, sem metið er 15% eða lægra.
Breytingin úr læknisfræðilegu yfir í fjárhagslegt örorkumat mun því ein sér
valda verulegri lækkun á heildarskaðabótum fyrir líkamstjón. Kemur skýrt fram
í greinargerð með frumvarpi til skaðabótalaga að við því megi búast (bls. 3635
í A-deild Alþingistíðinda 1992 - 1993, þingskjali 596). í greinargerðinni kemur
einnig fram (bls. 3627), að bótum fyrir varanlegan miska sé ætlað að koma að
nokkru leyti í stað bóta metnum samkvæmt læknisfræðilegu örorkumati, þ.e. að
vera greiðsla fyrir ýmsar afleiðingar líkamstjóns, sem ekki verða beinlínis
taldar fjárhagslegar. Segir þar einnig, að dómaframkvæmd hér á landi bendi til
þess að í bótum fyrir fjárhagslega örorku felist oft bætur fyrir ófjárhagslegt tjón.
B.
Þá er gerð grundvallarbreyting varðandi ákvörðun miskabóta, þ.e. fégjald
fyrir ófjárhagslegt tjón. Kveða lögin á um fasta viðmiðunarfjárhæð, sem
150