Tímarit lögfræðinga - 01.09.1997, Page 28

bráðabirgða ef stefndi eða bamið sem um ræðir dvelst hér ef alveg sérstaklega
stendur á. Þetta lagaákvæði á væntanlega við þegar forsjármál er til meðferðar
í öðru ríki. I athugasemdum með þessu lagaákvæði kemur fram að það eigi
einkum við ef talið væri að velferð barnsins væri stefnt í voða, ef ekki væri unnt
að leysa úr kröfu um forsjá þess hér á landi.5
Þegar öðru foreldrinu hefur verið falin forsjá barns til bráðabirgða
samkvæmt 36. gr. barnalaga fer það foreldri með forsjána í samræmi við 29.
gr. laganna. Alla jafnan verður að gera ráð fyrir að það fyrirkomulag gildi þar
til leyst hefur verið úr forsjárdeilunni með dómi eða úrskurði dómsmála-
ráðuneytisins. I undantekningartilfellum er þó gert ráð fyrir því að ákvörðun
um forsjá til bráðabirgða megi breyta vegna verulega breyttra aðstæðna eins
og fram kemur í 36. gr. Ennfremur er rétt að geta þess að ekki er endilega
sjálfgefið að ákvörðun um bráðabirgðaforsjá falli niður þegar dómur hefur
verið kveðinn upp í forsjármálinu. Þeim dómi kynni að vera áfrýjað eða
áfrýjunarfrestur ekki liðinn sem kæmi venjulega í veg fyrir að unnt væri að
fullnægja honum. Ekki er ljóst af lögunum hvernig með þetta úrlausnarefni
verður farið. Því verður þó haldið fram hér að hafi máli verið áfrýjað, geti
Hæstiréttur ákveðið samkvæmt 36. gr. barnalaga hvort foreldrið skuli fara með
forsjá barnsins til bráðabirgða, þ.e. þar til dómur Hæstaréttar liggur fyrir. í
þessu sambandi er fróðlegt að skoða dóm Hæstaréttar frá 14. júní 1994, sbr.
H 1994 1389.
Með dómi Héraðsdóms Reykjavíkur sem kveðinn var upp þann 18. maí 1994 var
móður falin forsjá barns. Barnið hafði búið hjá föður sínum en móðirin fór fram á að
fá forsjá barnsins með aðfarargerð á grundvelli héraðsdómsins samkvæmt 75. gr.
barnalaga. Dóminum hafði verið áfrýjað þegar innsetningarbeiðnin var til meðferðar
fyrir héraðsdómi. Héraðsdómari féllst á innsetningarbeiðnina með úrskurði þann 26.
maí 1994 og fékk móðirin barnið í hendur með aðfarargerð þann 31. maí sama ár.
Þeim úrskurði var skotið til Hæstaréttar með kæru dagsettri 2. júní sama ár og var þess
krafist að úrskurðurinn yrði felldur úr gildi og synjað aðfarar.
I dómi Hæstaréttar frá 14. júní 1994 segir að þar sem áfrýjunarstefna í málinu hafði
verið gefin út þegar aðfararbeiðnin var tekin fyrir hafi héraðsdómari átt að fresta
málinu með úrskurði uns forræðisdeila málsaðila væri til lykta leidd fyrir æðra dómi.
Niðurstaða Hæstaréttar var sú að þrátt fyrir annmarka á meðferð málsins fyrir
héraðsdómi væri ekki rétt að raska högum bamsins frekar á meðan forræðismálið
sætti áfrýjun þar sem móðirin hafði þá þegar fengið umráð bamsins með
aðfarargerðinni.
Meðferð málsins hafði þannig leitt til þess að móðirin fór í raun með forsjá
barnsins til bráðabirgða, þ.e. frá því hún fékk umráð barnsins með
aðfarargerðinni þar til dómur Hæstaréttar í forsjárdeilunni lá fyrir. Hér má draga
þá ályktun að hefði komið fram krafa frá móðurinni um forsjá bamsins til
5 Alþingistíðindi A 1991-1992 bls. 1179.
168