Tímarit lögfræðinga - 01.09.1997, Page 30

tilfellum þegar slík krafa hefur komið fram.8 Er því rétt að nota aðrar
viðmiðanir þegar ákveðið er hvort beita eigi þessu úrræði.
í fyrsta lagi verður að hafa í huga þá meginreglu sem fram kemur í 1. mgr.
34. gr. barnalaga að hraða ber meðferð forsjármála. Rekstur máls um forsjá
barns til bráðabirgða tefur óhjákvæmilega alla meðferð málsins. Þess vegna er
eðlilegt að ætla að fyrir því verði að vera haldbær rök ef krefja á dómstól eða
ráðuneyti um úrlausn á því hvort foreldrið skuli fara með forsjá barns til
bráðabirgða. Rétt er að nefna hér t.d. þau rök að foreldri sem barnið býr hjá
getur haft ástæðu til að óttast að hitt foreldrið virði ekki þá tilhögun og taki
barnið til sín án samráðs við sig en ef til þess kemur getur það valdið baminu
ótilhlýðilegri röskun. Annað dæmi um réttmætt tilefni þess að krafist er
bráðabirgðaforsjár er þegar foreldrið sem bamið býr ekki hjá færir fyrir því
haldbær rök að það stríði gegn hagsmunum bamsins að búa hjá hinu foreldrinu
á þeim tíma sem forsjármálið er til úrlausnar.
I öðm lagi má nefna að fram kemur í athugasemdum með frumvarpi til
barnalaga að endanleg úrlausn forsjármáls geti tekið alllangan tíma, þótt hraða
beri úrlausn eftir föngum. Því geti borið brýna nauðsyn til að skipa máli til
bráðabirgða með ákvörðun þess sem fer með málið.9 Af þessu mætti
hugsanlega gagnálykta þannig að ástæðulaust sé að kveða á um forsjá bams til
bráðabirgða ef endanlegrar úrlausnar á forsjárdeilunni er að vænta innan
skamms tíma, jafnvel þótt krafa hafi komið fram um forsjá barns til bráða-
birgða. Hafa verður þó í huga að aðstæður geta verið slíkar að brýnt sé að fá
8 Dæmi er um að dómari hafi synjað að kveða á um að annað foreldrið færi með forsjá barns
til bráðabirgða.
Þann 30. mars 1994 var kveðinn upp úrskurður í Héraðsdómi Reykjavíkur í máli nr. B-
2/1994 þar sem kröfum málsaðila var hafnað um forsjá bams þeirra til bráðabirgða með þeim
rökum að skilyrði 36. gr. barnalaga þættu ekki vera fyrir hendi. Forsjármál hafði verið
þingfest þann 18. janúar sama ár og var af hálfu stefnanda talið að forsendur fyrir sameigin-
legri forsjá sem samkomulag hafði verið um væru brostnar þar sem ekki væri fyrir hendi
nauðsynleg samstaða málsaðila varðandi hana. f úrskurðinum kemur fram að eðlilegt þætti að
samningur málsaðila frá 16. mars 1993 um sameiginlega forsjá barnsins stæði óhaggaður þar
til endanleg niðurstaða lægi fyrir í málinu þar sem ekkert hafði komið fram sem mælti
eindregið til þess að forsjá til bráðabirgða verði hjá öðru foreldri frekar en hinu. Dómurinn
taldi ekki rétt án undangengins faglegs mats sérfróðra aðila að taka afstöðu til deiluefnisins.
Niðurstaða dómsins varð sú að hafnað var kröfum málsaðila um bráðabirgðaforsjá og lagt
fyrir þá að halda þeirri skipan sem verið hafði samkvæmt fyrrgreindu samkomulagi þar til
endanlegur dóntur gengi í forsjárdeilunni.
Telja verður þessa niðurstöðu vafasama þegar höfð eru í huga ákvæði 2. mgr. 34. gr.
bamalaga en þar segir að ekki verði mælt fyrir um sameiginlega forsjá bams nema foreldrar
séu sammála urn þá skipan og 2. mgr. 35. gr. s.l. þar sem segir að foreldrar sem fari
sameiginlega með forsjá barns samkvæmt samningi geti hvenær sem er krafist þess að hann
verði felldur úr gildi og er í því sambandi m.a. vísað til 36. gr. laganna.
9 Alþingistíðindi A 1991-1992 bls. 1172.
170