Tímarit lögfræðinga - 01.09.1997, Síða 38

er unnt að beita því úrræði að kalla til sérfróða meðdómsmenn í málum sem
leyst er úr í dómsmálaráðuneytinu.
Helstu spumingar sem vakna varðandi gagnaöflun í málum þar sem deilt er
um forsjá bams til bráðabirgða em þær hvort afla eigi sérstakra gagna undir
rekstri málsins og þá hverra. Oft liggja fyrir gögn sem þegar hefur verið aflað
vegna forsjármálsins og eru þau þá annað hvort til staðar eða þau eru lögð fram
sérstaklega í málinu sem rekið er um bráðabirgðaforsjána. Ef fyrirliggjandi
gögn eru fullnægjandi er ekki þörf á frekari gagnaöflun. Þetta er í samræmi við
almennu regluna sem talin er gilda um gagnaöflun í forsjármálum, en reglan er
sú að ekki sé rétt að afla frekari gagna ef fyrirliggjandi gögn em nægjanleg til
að unnt sé að leysa úr forsjárdeilunni.19 Þegar t.d. fyrir liggur að breyting á
forsjá barns undir rekstri forsjármáls kemur til með að valda barninu röskun að
ástæðulausu þarf væntanlega ekki að afla frekari gagna til að unnt sé að ákveða
að sá sem barnið býr hjá skuli fara með forsjá þess þar til leyst hefur verið úr
forsjárdeilunni.
Stundum getur skipt máli hversu auðvelt eða aðgengilegt er að afla gagna. Að
öllu jöfnu er vandalaust að afla gagna sem unnt er að kalla eftir þegar í stað. Það
á t.d. við um lögregluskýrslur og ýmis vottorð svo sem læknisvottorð, áverka-
vottorð, búsetuvottorð, vottorð frá leikskóla eða skóla, sakavottorð eða vottorð
Kvennaathvarfs. Sama á við um önnur sambærileg gögn og jafnvel vitna-
skýrslur ef þær þurfa að koma fram. Annað gildir um sérfræðilegar álitsgerðir
og aðrar matsgerðir, sbr. 60. gr. barnalaga, og um umsagnir barnaverndar-
nefnda, sbr. 3. mgr. 34. gr. sömu laga. Oft tekur langan tíma að afla slfkra gagna.
Hins vegar getur hagað þannig til að sérfræðileg álitsgerð eða umsögn
barnavemdamefndar liggi þegar fyrir þegar ágreiningsmál um bráðabirgða-
forsjá er til meðferðar. Eðlilegt er að á slíku gagni verði byggt við ákvörðun á
forsjá til bráðabirgða enda er það í samræmi við það sem áður er komið fram,
að gögn sem þegar hefur verið aflað vegna forsjárdeilu séu yfirleitt til staðar hjá
19 í Skýrslu Umboðsmanns Alþingis 1993 kemur fram að í máli nr. 640/1992 var m.a.
kvartað undan ófullnægjandi rannsókn af hálfu dómsmálaráðuneytisins vegna úrskurðar um
forsjá barna til bráðabirgða. Við meðferð málsins hjá umboðsmanni benti ráðuneytið á að ekki
væri um eiginlega rannsókn máls að ræða þegar tekin væri ákvörðun um forsjá bams til
bráðabirgða, nema sérstaklega stæði á. Slík ákvörðun væri ávallt byggð á þeim staðreyndum
er fyrir iægju þegar ákvörðun væri tekin. Taldi ráðuneytið málið nægilega upplýst til þess að
unnt væri að ákveða hjá hvoru foreldra forsjá til bráðabirgða ætti að liggja. I áliti
umboðsmanns kemur fram að ekki yrðu gerðar jafn strangar kröfur um rannsókn til
undirbúnings bráðabirgðaráðstafana á borð við skipan forsjár til bráðabirgða og almennt gilti
um rannsókn stjómsýslumáls. Stafaði það af eðli ákvörðunar og tímabundnu gildi hennar svo
og af nauðsyn sérstaks málshraða. Með tilliti til þeirra gagna og upplýsinga sem aflað hafði
verið áður en umræddur úrskurður var upp kveðinn, taldi Umboðsmaður Alþingis að
rannsóknin hefði verið viðhlítandi, enda yrði ekki séð að sérstakar ástæður hefðu legið fyrir
sem krafist hefðu ítarlegri rannsóknar. Skýrsla Umboðsmanns Alþingis fyrir árið 1993, útg.
október 1994, bls. 69-74.
178