Tímarit lögfræðinga - 01.09.1997, Qupperneq 41

Stundum geta komið upp þau tilvik að kveða þarf á um bráðabirgðaforsjá á
mjög skömmum tíma. A það sérstaklega við þegar brýnt er að aflétta
ófremdarástandi eða t.d. þegar barn er í alvarlegri hættu eða öryggi þess er á
einhvern hátt ógnað. í þeim tilvikum getur verið hætta á að ekki gefist tími til
að afla fullnægjandi gagna. Ekki verða gefnar almennar leiðbeiningar í þeim
efnum heldur verður úrlausnaraðilinn að taka ákvarðanir í hverju máli um það
hvemig úr þessu verður leyst. Þó er rétt að benda á að sérþekking og hæfni þess
sem leysir úr málinu er venjulega veruleg forsenda fyrir því að úr þessu verði
leyst í samræmi við hagsmuni barnsins.24
Þá getur verið hætta á því að foreldrið sem fær forsjá barnsins til bráðabirgða
nái betri stöðu í forsjárdeilunni. Við þessu er erfitt að sjá og í sumum tilvikum
útilokað. Því hefur verið haldið fram að koma þurfi „í veg fyrir að foreldri sem
fær forsjá barns til bráðabirgða geti styrkt stöðu sína í forsjárdeilunni með því
að útiloka samneyti barnsins við hitt foreldrið".25 Ekki kemur þarna fram
hvemig það verði gert en hér að framan hefur verið bent á að það megi gera
með því að fela því foreldri forsjá barnsins til bráðabirgða sem fremur er
treystandi til að misnota ekki þá aðstöðu sem foreldrið fær við það að hafa
barnið hjá sér undir rekstri málsins. Það er þó ekki tryggt að úrlausnaraðilinn
geti í öllum tilvikum, með ákvörðun um tiltekna tilhögun á forsjá barns til
bráðabirgða, komið í veg fyrir að annað foreldrið nái yfirburðastöðu í forsjár-
deilunni.
Loks geta komið upp vandamál er lúta að reglunni um hraða málsmeðferð.
Bent hefur verið á að brýnt sé að forsjármál verði ekki fyrir ástæðulausum
töfum.26 Forsjármál geta tafist af ýmsum ástæðum. M.a. er rekstur máls um
bráðabirgðaforsjá til þess falinn að tefja meðferð forsjármálsins.27 Til þess að
koma í veg fyrir að mál verði fyrir öðrum töfum en þeim sem eru óhjákvæmi-
legar verður að telja réttast að hverju máli verði úthlutað til dómara, við þá
dómstóla þar sem eru fleiri en einn dómari, strax við þingfestingu, en bíði þess
ekki að stefndi skili greinargerð. Þannig færi sami dómarinn með málið frá
upphafi og getur þá sjálfur gætt þess að það verði aldrei fyrir óþarfa töfum. Með
þessu fyrirkomulagi færi einnig sami dómari með bæði málin, þ.e. forsjármálið
og mál sem rekið er vegna ágreinings um forsjá til bráðabirgða (B-mál). Ætla
verður að það kæmi einnig í flestum tilfellum í veg fyrir óþarfa tafir. Á hinn
24 Um sérþekkingu dómara í forsjármálum er fjallað í Gagnaöflun í forsjármálum eftir
Sigríði Ingvarsdóttur á bls. 131-133.
25 Davíð Þór Björgvinsson: Barnaréttur, bls. 206.
26 Sjá Gagnaöflun í forsjármálum eftir Sigríði Ingvarsdóttur á bls. 60 og 133.
27 I máli nr. B-19/1996 sem rekið var fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur var bókað í þingbók að
málsaðilar væru sammála dóminum sem skipaður var sérfróðum meðdómsmönnum um að
brýnt væri að hraða meðferð aðalmálsins og að dómurinn leitaði eftir sérfræðiáliti. I framhaldi
af þvf féll móðirin frá kröfu um bráðabirgðaforsjá að því tilskyldu að unnt yrði að hraða
meðferð aðalmálsins.
181