Tímarit lögfræðinga - 01.05.1999, Side 41

Segjum, að skóli fái gjöf eða arf til eflingar skíðaíþróttinni meðal nemenda. Þetta á
að gerast með ókeypis skíðaferðum. Nú á skólinn fjárhæðina. En eignarrétturinn er
takmarkaður: Skólinn má ekki nota þennan sjóð til tölvukaupa eða til að gera við
skólahúsið, þótt allir séu sammála um, að mun meiri þörf sé á hvoru fyrir sig en á
skíðaferðum. Ókeypis skíðaferðir verða það að vera. A hinn bóginn dugir fjárhæðin
ekki til, að farið sé með alla nemendur skólans í ókeypis skíðaferðir. Þær eru tak-
mörkuð gæði. Skólastjórinn þarf að setja reglu. Það blasir við honum, að reglumar
um notkun fjárins gætu verið ótalmargar. Til dæmis gæti hann haft happdrætti meðal
nemendanna og vinningana ókeypis skíðaferðir. Segjum, að hann komist að þeirri
niðurstöðu að nota peningana í skíðaferðir handa þeim börnum í skólanum, sem eiga
allan skíðaútbúnað. Hann rökstyður reglu sína. Fyrst þessi börn eiga útbúnaðinn,
hljóta þau að hafa meiri hug á skíðaferðum en hin.
Þorsteinn segir síðan:
En það blasir við, að reglan um skíðaferðir handa þeim einum, sem eiga skíði og
annan búnað, er ranglát. ... Úthlutun veiðiheimilda til fiskiskipa eða útgerðarmanna
þeirra þarf ekki að vera sambærileg við þetta skíðadæmi að öllu leyti. En hún virðist
vera ranglát með hliðstæðum hætti og úthlutun skíðaferðanna til þeirra, sem eiga
skíði. í báðum tilfellum eru hópar fólks, sem eiga greinilega sams konar tilkall til
gæðanna - til dæmis í krafti áhuga síns á fiskveiðum eða skíðaferðum - og þeir, sem
hreppa þau. Hvers vegna fengu sjómenn ekki veiðiheimildir? Það virðist einkar
nærtækt, fyrst verið var að blanda veiðireynslu inn í málið. Hvers vegna ekki fisk-
vinnslustöðvar í landi? Hver er sérstaða þeirra, sem eru skrifaðir fyrir skipum á
ákveðnu árabili, miðað við þá, sem eiga og reka fiskvinnslustöðvar? Lifa ekki báðir
og hrærast í fiski? Hvers vegna var ekkert skilið eftir handa nýrri kynslóð metnaðar-
fullra ungra manna og kvenna, sem hafa hug á útgerð? Dreymir ekki ungt fólk í
hverju sjávarplássi um eigin skip? Hvers vegna var miðað við þrjú ár, en ekki tíu eða
tuttugu og fimm? Hvers vegna var ekki happdrætti um heimildirnar? Eða haldið
uppboð á þeim? Eða hverju mannsbarni í landinu sendur hlutur í þeim til að versla
með, ef það treysti sér ekki til að nota heimildirnar til veiða?
Þorsteinn virðist vilja, að ríkið leigi eða selji veiðiheimildir í stað þess að
leyfa útgerðarmönnum að nota þær og versla með þær að vild.
3.
Lítum á dæmi Þorsteins Gylfasonar af skíðaferðum. Til þess eru fjórar ástæð-
ur, að þær eru alls ekki sambærilegar við veiðiferðir á íslandsmið á þann hátt,
sem hann vill vera láta. Tvær hinar fyrstu eru nátengdar. Eitt er það, að veiði-
heimildum á Islandsmiðum var ekki úthlutað eftir skipaeign eins og skíðaferð-
unum eftir skíðaeign, heldur eftir veiðireynslu, hlutfalli í heildarafla nokkurra
næstu ára á undan. í annan stað fara menn í skíðaferðir sér til ánægju, en
stunda veiðar á íslandsmiðum í atvinnuskyni. Verkefnið, sem við blasti, eftir
að íslendingar tóku sér 200 mflna fiskveiðilögsögu, var að fækka fiskiskipum.
Eins og málinu var lýst hér á undan, voru sextán bátar að veiða afla, þar sem
35