Tímarit lögfræðinga - 01.06.1999, Page 38

ingar á grundvelli d-liðar 25. gr. barnavemdarlaga, þar sem ákvörðun um for-
sjársviptingu er byggð á atvikum er horfa til framtíðar.
Að frátöldu þessu ákvæði gilda ekki aðrar sönnunarreglur í þessum málum
en öðrum einkamálum.
4.4 Meðdómendur
I þessum málaflokki er dómur oftast fjölskipaður og er algengast að geð-
læknar eða sálfræðingar séu fengnir til að vera meðdómsmenn á grundvelli
þekkingar sinnar. Við val á meðdómsmönnum verða dómarar ætíð að hafa í
huga hvort meðdómsmenn hafi slíka þekkingu. Æskilegast væri að fá sálfræð-
inga eða geðlækna til setu í dóminum sem sérstaka þekkingu hafa á málefnum
barna.
Dómarar verða einnig að gæta þess við val á meðdómsmönnum að þeir hafi
á engu stigi málsins komið að því á einn eða annan hátt. Varhugavert væri t.d.
að velja til setu í dóminum sálfræðing sem hefði tekið viðtal við aðila á ein-
hverju stigi málsins, óháð því hvort viðtalið hefur verið þáttur í sálfræðimeðferð
aðilans eða ekki. Fullyrða má í þessu sambandi að varhugavert sé að velja með-
dómsmann sem þekkir vitni vel, þar sem tengsl hans við vitnið geta mótað af-
stöðu hans til framburðar vitnisins. Ljóst er að slík tengsl valda ekki almennu
vanhæfi til setu í dóminum. En þar sem mál þessi eru óvenju viðkvæm og
niðurstaða þeirra er einungis byggð á mati á því hvort lagaskilyrði hafi verið
fyrir tiltekinni matskenndri ákvörðun bamavemdaryfirvalda, tel ég að dómarar
verði að gæta þessa sérstaklega við val á meðdómendum.
Ég geri þátt meðdómsmanna og val á þeim að sérstöku umtalsefni, þar sem
þekking þeirra og reynsla er mjög mikilvæg við mat á sönnunargögnum í þess-
um málaflokki. Þeir hafa þekkingu til að lesa úr gögnum og meta framburð
aðila um atriði sem máli skipta við sönnunarmatið, eins og einkenni líkamlega
og andlega vanræktra bama, félagslega og andlega fæmi foreldra, samskipta-
hæfni þeirra og annað það sent máli skiptir við mat á því hvort úrskurður um
forsjársviptingu hefur verið réttmætur.
5. DÓMAR í BARNAVERNDARMÁLUM
Samkvæmt 49. gr. laga um vemd bama og ungmenna er hlutverk bama-
verndarráðs að fara með fullnaðarúrskurðarvald í málum sem skotið er til þess.
Þrátt fyrir þetta orðalag hafa dómstólar talið sig bæra til að endurskoða úrskurði
ráðsins, bæði hvað snertir efni þeirra og form. Dómstólar meta bæði lagahlið
máls og sönnunarhlið. Þeir meta með hliðsjón af sönnunargögnum hvort ákvarð-
anir bamavemdaryfirvalda hafi verið réttar.
Með því að skoða íslenska og norska dómaframkvæmd er hægara að fá skýra
mynd af sönnunarmati í þessum málaflokki. Því mun ég reifa nokkra íslenska
og norska dóma sem allir fjalla um kröfu foreldris um ógildingu úrskurðar um
forsjársviptingu eftir að bam hafði dvalið um nokkum tíma hjá fósturforeldrum.
104