Tímarit lögfræðinga - 01.06.1999, Blaðsíða 43

geti aldrei verið baminu til góðs að flytjast frá fósturforeldrum, sem hafi búið
því heimili í átta ár, til móður sinnar sem það hlyti að líta á sem hverja aðra
ókunnuga konu. Bamið hlyti að upplifa flutninginn eins og bam sem án
nokkurrar skiljanlegrar ástæðu er tekið frá kærleiksríkum og góðum foreldrum.
Niðurstaða þessa máls er og í andstöðu við álit Mannréttindanefndar Evrópu
sem fjallað hefur um svipuð álitaefni, þar sem reynt hefur á túlkun 8. gr.
mannréttindasáttmálans. Má þar m.a. nefna málið Þorbergur Þorbergsson gegn
íslandi, mál nr. 22597/93 og mál nr. 8427/78, Wim Hendriks gegn Hollandi.9
í niðurstöðum nefndarinnar segir að þar sem hagsmunir barns og foreldra
rekist á vegi hagsmunir bamsins þyngra og er þar vísað til 2. mgr. 8. gr. sátt-
málans.10
í þeim málum þar sem langur tími líður frá því að úrskurður er kveðinn upp
um forsjársviptingu og þar til dómur fær málið til umfjöllunar geta aðstæður
foreldra hafa breyst mikið til hins betra. Þegar svo háttar til geta skilyrði
forsjársviptingar hafa verið fyrir hendi þegar úrskurður var kveðinn upp, en eru
það ekki lengur vegna breyttra aðstæðna foreldra, þegar málið er tekið til dóms.
Þá hljóta að vakna spumingar um það hvort hægt sé að byggja dóm um for-
sjársviptingu á öðmm atvikum en þeim sem beinlínis er kveðið á um í 25. gr.
laga nr. 58/1992 um forsjársviptingu.
Samkvæmt ofangreindum dómum Hæstaréttar Noregs hefur verið tekið tillit
til þarfa og hagsmuna bamsins og þeir látnir ráða úrslitum, þótt fyrir liggi að
skilyrði forsjársviptingar séu í raun ekki lengur fyrir hendi. Hagsmunir bamsins
af því að vera áfram í umhverfi og aðstæðum sem það þekkir og hefur átt þar
öryggi í, hafa verið látnir ganga framar hagsmunum foreldra af því að fá böm
sín aftur.
Þótt ekki ríki einhugur um þessa skoðun í Hæstarétti Noregs, tel ég að þessi
sjónarmið hljóti að vega þungt.
6. NIÐURLAG
Af þeim dómum sem reifaðar hafa verið hér að framan má sjá að í forsjár-
sviptingarmálum er mikilvægt að málsgögn séu metin heildstætt og að ávallt sé
haft efst í huga hvar hag og heill bamsins teljist vera best borgið.
Segja má að ofangreindur dómur Hæstaréttar frá 26. mars 1998 endurspegli
þau sjónarmið sem ráða eigi úrslitum í þessum málaflokki. Fyrst og fremst þarf
að meta heildstætt öll framkomin gögn um hæfni foreldra til að fara með forsjá
bama sinna. í öðru lagi skal alltaf taka það ráð upp sem ætla má að bami sé fyrir
9 í 1. mgr. 8. gr. mannréttindasáttmálans er kveðið á um að hver maður eigi rétt til friðhelgi einka-
lífs síns, fjölskyldu sinnar, heimilis og bréfaskipta.
10 í 2. mgr. 8. gr. mannréttindasáttmálans segir að stjómvöld megi ekki raska þeim réttindum sem
fram koma í 1. mgr. ákvæðisins nema samkvæmt lögum og að nauðsynlegt sé í lýðfrjálsu landi
vegna öryggis almennings eða ríkis eða efnahags þjóðarinnar, til þess að afstýra óspektum eða
glæpum, eða til vemdar heilbrigði og siðgæði eða réttindum og frelsi annarra manna.
109