Tímarit lögfræðinga - 01.06.1999, Side 64

indanna samkvæmt ákvæðum tilskipunarinnar gat Evrópudómstóllinn þess sérstak-
lega að í nánast öllum þeim aðildarríkjum sem mælt höfðu fyrir um undanþágu í
landsrétti hefðu samskonar skilyrði verið færð í lög. Svo sýndist sem aðildarríkin
hefðu talið sér þetta heimilt vegna viðræðna sem átt höfðu sér stað innan ráðsins um
leiðir til að koma í veg fyrir misnotkun á tilskipuninni. Ennfremur benti dómstóllinn
á að þetta mál væri hið fyrsta þar sem reyndi á túlkun tilskipunarinnar þannig að ekki
hefði verið við leiðbeinandi dómafordæmi að styðjast. Með þessum röksemdum
komst Evrópudómstóllinn að þeirri niðurstöðu að brot þýska ríkisins væri ekki nægi-
lega alvarlegt til að uppfyllt væru skilyrði fyrir því að fella bótaskyldu á ríkið.
Mátti ráða það af afstöðu EES-stofnunar eða stofnunar EB að ekki væri um
vanefnd að ræða? Hér er að sjálfsögðu nærtækast að nefna dóma EFTA-
dómstólsins, Evrópudómstólsins og dómstólsins á fyrsta dómstigi en það kann
einnig að vera að háttsemi, ýmist athafnir eða athafnaleysi, annarra stofnana,
svo sem framkvæmdastjómarinnar eða Eftirlitsstofnunar EFTA, geti haft áhrif
á það hvort vanefnd telst uppfylla skilyrðið um að vera nægilega alvarleg eða
ekki. Evrópudómstóllinn tók það fram í máli British Telecommunications að
engar leiðbeiningar væri að finna úr dómaframkvæmd um skýringu á ákvæði
tilskipunarinnar sem reyndi á í málinu auk þess sem framkvæmdastjómin hefði
heldur ekki tekið á álitaefninu.48 Á hinn bóginn lét dómstóllinn þess getið í
Factortame að yrði talið sannað, eins og fram var haldið í málinu, að bresk
yfirvöld hefðu ekki framfylgt skipun forseta dómstólsins frá 10. október um
tafarlaus bráðabirgðaúrræði,49 og að þetta hafi leitt til tjóns sem hefði mátt
forðast, skyldi á það litið sem augljósa og þar af leiðandi nægilega alvarlega
vanefnd.50 Hér má einnig nefna það að við túlkun á undantekningarákvæði 10.
gr. tilskipunar nr. 80/987 hafði EFTA-dómstóllinn í máli Erlu Maríu Svein-
björnsdóttur ríka hliðsjón af fyrra áliti sínu í máli Samuelsson um túlkun á
sömu grein. Er ekki óvarlegt að ætla að forsendur dómstólsins í því máli hafi
þýðingu við mat á því hvort vanefnd íslenska ríkisins sé nægilega alvarleg til
að bótaskyldu varði. Loks skal þess getið að hafi Evrópudómstóllinn eða
EFTA-dómstóllinn tekið á sambærilegu máli eða málum með afgerandi hætti er
afar lfklegt, hvað sem öðru líður, að um nægjanlega alvarlegt brot sé að ræða ef
samningsaðili breytir gegn þeirri dómaframkvæmd. Hins vegar verður ekki
gerð sú krafa að dómur hafi gengið um skýringu á viðkomandi reglu.51
Dæmin bera með sér að saknæmi getur í raun ráðið miklu um það hvort
skilyrði bótaskyldu séu fyrir hendi.
Þegar kemur að því að meta þýðingu einstakra réttlætingarástæðna togast
rökin á bak við meginregluna um skaðabótaskyldu, einkum réttarvemd ein-
48 44. mgr. Sjá einnig Denkavit, 52. mgr.
49 Mál 246/89 R Framkvœmdastjórnin gegn Bretlandi [1989] ECR 3125.
50 64. mgr. Ætla má að hið sama gildi ef fyrir liggur dómur um samningsbrot aðildarríkis í máli
samkvæmt 226. gr. Rómarsáttmálans (áður 169. gr.) eða 31. gr. SED-samningsins og aðildarríki
hefur ekki gert fullnægjandi ráðstafanir til leiðréttingar.
51 Brasserie og Factortame, 57. og 93. mgr.
130