Tímarit lögfræðinga - 01.06.1999, Síða 67

Enda þótt skaðabótaskylda aðildarríkja sé meginregla að EB-rétti er það
samkvæmt þessu eftir sem áður að meginstefnu til landsréttarins að kveða á um
umfang þess tjóns sem skylt er að bæta. Frá þessu eru tvær mikilvægar undan-
tekningar. Reglumar mega ekki veita einstaklingum síðri réttindi en sambæri-
legar reglur sem gilda um kröfur byggðar á landsrétti og þær mega ekki vera
svo úr garði gerðar að óhóflega erfitt eða jafnvel ómögulegt sé að krefjast
skaðabóta. I Brasserie og Factortame var því aukið við að skaðabæturnar
þyrftu að vera í réttu hlutfalli við tjón einstaklingsins til að tryggja virka réttar-
vemd hans.58
Ekki er ástæða til að ætla annað en að sambærilegar reglur um lágmarks um-
fang bótaábyrgðar verði taldar gildandi að EES-rétti ef á það álitamál reynir í síð-
ari dómsmálum. Með sama hætti og áður verður þó að gera fyrirvara um sérstök
tilvik þar sem markmið EES-samningsins og Rómarsáttmálans fara ekki saman.
Spumingar vakna um óbeint fjártjón í þessu sambandi og þá sérstaklega um
missi hagnaðar.59 Sjálfsagt er það einkum slíkt óbeint tjón sem einstaklingar eða
lögaðilar kunna að verða fyrir vegna vanefnda aðildarríkja EES-samningsins.
Afstaða landsréttar samningsaðila gagnvart bótakröfum vegna óbeins fjártjóns
er ólík frá einu ríki til annars. Þannig má ætla að erfiðara sé að sækja bætur fyrir
óbeint fjártjón samkvæmt breskum og þýskum rétti heldur en frönskum og
norrænum rétti svo dæmi sé tekið.60 Evrópudómstóllinn sló því föstu í
Brasserie og Factortame að ekki væri algerlega hægt að útiloka þann mögu-
leika að dæma bætur vegna tapaðs hagnaðar.61 Slík útilokun gæti í raun haft þær
afleiðingar í för með sér að nánast yrði ómögulegt fyrir lögaðila eða einstakl-
inga í atvinnurekstri að fá dæmdar bætur vegna samningsbrota aðildarríkis.
Að því er íslenska löggjöf varðar kunna til dæmis að vakna efasemdir um
það hvort bótatakmarkanir 27. gr. laga um skipan opinberra framkvæmda nr.
63/1970, sbr. lög nr. 55/1993, 14. gr. laga um opinber innkaup nr. 52/1987, sbr.
lög nr. 55/1993, og 20. gr. laga um framkvæmd útboða nr. 65/1993 fái staðist ef
einstaklingar eða lögaðilar reisa bótakröfur sínar á meginreglu EES-samn-
ingsins um skaðabótaskyldu samningsaðila. Ákvæðin takmarka bótaskyldu við
„kostnað við að undirbúa tilboð og taka þátt í útboði“ þannig að óbeint fjártjón
svo sem tapaður hagnaður fellur þar utan.62
Ekki verður talið að EES-réttur standi því í vegi að dómstólar í einstökum
58 82. mgr. Af öðrum málum þar sem á þessar reglur hefur reynt má nefna mál C-66/95 Eunice
Sutton [1997] ECR 1-2163, mál C-373/95 Federica Maso o.fl. [1997] ECR 1-4051, mál C-261/95
Rosalba Palmisani [1997] ECR1-4025 og sameinuð mál C-94/95 og C-95/95 Danila Bonafaci o.fl.
[1997] ECR 1-3969.
59 Með hugtakinu „óbeint fjártjón" er átt við fjárhagstjón sem ekki stafar af beinni eignarýmun.
60 Sjá um þetta Walter van Gerven: „Bridging the Unbridgeable: Community and National Tort
Laws after Francovich and Brasserie“. (1996) I.C.L.Q., bls. 508-513.
61 Brasserie og Factortame, 87. mgr.
62 Þess má geta að sambærileg regla hefur verið talin gilda í norskum útboðsrétti en Hæstiréttur
Noregs virðist með dómi frá 22. september 1998 í málinu nr. 286/1997: M0re og Romsdal
fylkeskommune gegn Torghatten Traffikselskap AS vfkja að nokkru frá fyrri dómaframkvæmd.
133