Ægir - 01.07.2000, Blaðsíða 28

ÆGISVIÐTALIÐ
„Ef færaveiðar væru hagkvæmasta veiðiaðferðin
sem völ er á myndu fleiri stunda þær því það geta
fleiri en smábátar veitt á handfæri. Það eru engin rök
íyrir því að tiltekinn hópur manna njóti forréttinda.
Það er líka alveg ljóst að við getum ekki nýtt fiski-
miðin okkar með því að veiða eingöngu á handfæri.
Við verðum að nýta þá möguleika sem við höfum.“
— En hefur LIU lagt eitthvað af mörkum til að þróa
veiðarfæri sem eru hagkvæmari og vistvænni?
„Já, við höfum unnið verulega að því og lagt fram
fé til rannsókna. Það er liður í umhverfisstefnu sem
„...nútíma fiskveiðar eru ekki neinn heimilisiðnaður og þær
verða ekki stundaðar með handfærum einum saman. Ég sé
ekki hvernig við eigum að geta nýtt fiskimióin um ófyrirséða
framtíð án þess að beita við það togurum og stórvirkum veið-
arfærum. Þetta á við um marga fiskistofna sem við nýtum."
samtökin hafa mótað til næstu ára. Við erum með
verkefni í gangi sem miðar að því að auka kjörhæfni
veiðarfæra og upplýsa skipstjóra og útgerðarstjóra um
nýjustu tækni við gerð og beitingu veiðarfæra. I
þessu skyni höfum við tekið upp samstarf við veiðar-
færagerðir um þróun svonefndra valvirkra veiðar-
færa.“
Óraunhæft að skipta landhelginni
— I umræðum um útblástur gróðurhúsalofttegunda
kom mörgum á óvart hversu stóran hlut fiskveiðiflot-
inn á í þeim vanda. Hefur LIÚ fjallað um þetta mál?
„Já, í umhverfisstefnunni er meðal annars fjallað
um þetta. Það er ljóst að það stafar mengun af fisk-
veiðiflotanum og markmiðið er að draga úr henni
eins og kostur er, að því gefnu að það dragi ekki um
of úr hagkvæmninni."
— Megum við búast við því að sjá vetnistogara áður
en langt um líður?
„Ef það reynist hagkvæmt getur það alveg orðið en
ég er ekki fær um að spá fyrir um slíkt."
— Hvernig líst þér á þá aðferð að skipta landhelg-
inni á milli strandveiðiflotans sem fengi að athafna
sig á grunnslóðinni og úthafsveiðiflotans sem yrði að
vera utan ákveðinnar línu?
„Landhelginni er nú þegar skipt upp þannig. Hins
vegar held ég að skipting flotans í strandveiðiflota og
úthafsveiðiflota, eins og þær tillögur sem ákveðnir
aðilar hafa nú kynnt til sögunnar, sé ekki raunhæf og
að þeir sem mæla fyrir henni séu að verja einhverja
sérhagsmuni. Sú skipan sem nú er á hefur þróast á
löngum tíma og byggist á málamiðlunum sem menn
hafa náð. Það er tekið mikið tillit til smærri skipa í
kerfinu eins og það er.“
— En óttist þið ekki að togararnir verði fyrir barð-
inu á umhverfisverndarsamtökum, líkt og hent hefur
hvalveiðarnar?
„Auðvitað megum við eiga von á því að verða fyrir
einhverju aðkasti, eins og gerst hefur erlendis, en það
er nú einu sinni svo að nútíma fiskveiðar eru ekki
neinn heimilisiðnaður og þær verða ekki stundaðar
með handfærum einum saman. Eg sé ekki hvernig
við eigum að geta nýtt fiskimiðin um ófyrirséða
framtíð án þess að beita til þess togurum og stórvirk-
um veiðarfærum. Þetta á við um marga fiskistofna
sem við nýtum."
Umræðan um brottkastið ruglingsleg
— Brottkast á fiski hefur verið mikið til umræðu upp
á síðkastið og þú hefur meðal annars viðurkennt í
blaðaviðtali að hafa tekið þátt í því.
„Það sem ég vísaði til í þessu viðtali var að þegar ég
var að byrja til sjós fyrir 25 árum þá tíðkaðist það að
smáum fiski var hent. Það er staðreynd sem allir
þekkja. En sem betur fer erum við búin að átta okk-
ur á að það gengur ekki. Nú er þetta bannað og á ekki
að líðast.
Þessi umræða um brottkastið er ekki ný. Við áttum
formann í nefndinni sem samdi núgildandi lög um
umgengni um nytjastofna sjávar frá 1996 og höfum
beitt okkur fyrir því að á þessu máli sé tekið. Umræð-
an sem sprungið hefur út núna er með þeim hætti að
menn eru að nota brottkastið til að hamast á fisk-
veiðistjórnunarkerfinu og rugla öllu saman. Það er
verið að sýna nokkurra ára gamlar myndir úr Smug-
unni þar sem stundaðar voru frjálsar veiðar.
Sumir tala eins og arðsemiskrafan sé að reka menn
út í brottkast. Þannig tala bara þeir sem eru að rétt-
læta eitthvað sem þeir geta ekki réttlætt, menn sem
hafa orðið undir í baráttunni og kenna kerfinu um. Þá
hafa allir verið settir undir einn hatt og fullyrt er að
öllum fiski undir 70 sm lengd sé hent, þótt vitað sé
að uppistaðan í afla flestra togara sem stunda þorsk-
veiðar sé fiskur undir 70 sm. Menn mega ekki missa
sig alveg í umræðunni.
Hins vegar er þetta vandamál og á því þarf að taka.
Því hefur verið haldið fram að þeir sem leigja til sín
veiðiheimildir kasti smáfiskinum en það er engin
réttlæting til fyrir því. Það getur ekki gengið að
leigja til sín heimildir, fleygja smáfiskinum og hrópa
svo að kerfið sé á móti þér. En mér sýnist að
stjórnvöld ætli að taka á þessu."
80% heimildanna skipt um eigendur
— Þá berast böndin að kvótakerfinu og liggur þá bein-
ast við að spyrja hvort ekki sé slæmt fyrir málstað út-
vegsmanna að menn geti farið út úr greininni með
hundruð milljóna og jafnvel milljarða eftir að hafa
selt hluti sína í fyrirtækjum sem eiga mikinn kvóta?
„Þarna þurfa menn að huga að upphafinu. A sínum
tíma var kerfið tekið upp vegna þess að nauðsynlegt
reyndist að takmarka sóknina og þá var það eðlilegast
að úthluta þeim veiðiheimildunum sem veiðar stund-
uðu. Síðan hafa orðið gífurlegar breytingar. Það var
eitt af markmiðunum með fiskveiðistjórninni að auka
hagkvæmni veiðanna og hún næst ekki nema einn
kaupi annan út. Það hefur líka gerst í mjög veruleg-
um mæli því um 80% heimildanna í bolfiski hafa
skipt um hendur og margar útgerðir hafa keypt nán-
ast allar sínar heimildir á fullu verði hvers tíma. Síð-
an hefur verðið hækkað, tvöfaldast, þrefaldast eða
meira, sem er afleiðing af því að menn eru að hag-
ræða. Það er markmiðið með kerfinu."
— En er þetta ekki óheppileg staða fyrir þá sem eru
að sinna útgerð?
„Þetta kerfi er ekki fullkomið en það besta sem við
28