Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1926, Page 11

1
tölulega nýstofnaði þýski iðnaður, gat ekki borið allan kostn-
aðinn. Með öðrum orðum: iðnaðurinn bygðist á því, eins og
nú vöruverði, verkalaunum og allri framleiðslunni var hatt-
að, að einhverjir aðrir, einstaklingar eða hið opinbera — og
þá ekki síst fátækrastjórnin — bæru verulegan hluta af þeim
framfærslukostnaði verkamannanna, er að rjettu lagi átti að
greiðast af iðnaðinum. Ef nú átti snögglega að kippa þessu i
lag, var fj’rirsjáanlegt að iðnaðurinn varð ekki samkepnisfær
og ýmsar greinar hans hlutu að draga saman seglin eða að
leggjast niður. Ef hjá þessu átti að komast, sem eftir öllum
kringumstæðum þólti sjálfsagt, var ekki hægt að koma trygg-
ingarskipulaginu á, nema með riflegum tilstyrk hins opin-
inbera. En með því móti komst málið í raun og veru inn á
nýtt svið. Ríkið ljet sjer þá ekki framar nægja að setja
reglur um viðskifti manna á milli í þessu efni, ljet sjer
ekki einu sinni nægja að semja slikar reglur með hliðsjón
af efnalegum afleiðingum þeirra, öllu frekar en með rjettlátt
skipulag fyrir augum. Það tókst nýtt starf á hendur. Tók
stóran flokk af borgurunum beinlínis og efnalega undir sína
forsjá.
Lögboðnu tryggingarnar þýsku.
Á árunum 1883 lil 1889 voru svo á Þýskalandi lögleiddar
skyldutryggingar, sjúkra-, slysa-, örorku- og ellitryggingar,
með hliðsjón af þeim skoðunum, með og móti, er nú voru
nefndar i aðaldráltum. En vitanlega kom þar margt fleira til
álita og ekki síst það, að þessi löggjöf reyndar var þátlur í bar-
áttu Bismarcks gegn jafnaðarmönnunum þýsku og komst á
þrátt fyrir megna andstöðu þeirra. Bismarck vildi með þess-
ari löggjöf draga úr fjármagni því, er verkamenn söfnuðu í
frjálsa styrktarsjóði, sem þeir þá að meira eða minna leyti
gálu gripið til i verkföllum eða verkbanni. Enn fremur vildi
hann binda hagsmuni verkalýðsins sem tryggilegast við ríkið
og þar með taka fyrir »föðurlandsleysi« jafnaðarstefnunnar.
Loks fólst raunverulega i skipulaginu styrkur og öryggi til
handa hinum nýja þýska verksmiðju- og málmiðnaði.
FjtsIu lögin, um lögboðnar sjúkratryggingar, komu út 15.
júní 1883 og þar næst lög um slysatryggingar 6. júlí 1884.
Náðu þau fyrst og fremst til iðnaðar-verkmanna, en bráðlega
voru nýjir verkmannaflokkar teknir með og stöðugt bætt við.