Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1926, Blaðsíða 21

\1
hefir ekkert menningarriki sjeð sjer fært, eins og þjóðfje-
lagslegu skipulagi nú er háttað.
Þetta, að atvinnutryggingar, á því sviði er mest reyndi á,
í rauninni ekki gátu verið nema aukaatriði og úrlausn að
eins til bráðabirgða, olli því að tryggingarskipulag á þessu
sviði átti erfitt uppdráttar og fyrst var að komast á rekspöl
rjett fyrir stríðið. En þessir sjerstöku erfiðleikar, sem á voru
um tryggingu atvinnulausra, höfðu hins vegar þann kost í
för með sjer, að beina athyglinni, skarpar en ella mundi,
að samanburðinum við hinar tryggingarlegundiinar, sjúkra-
tryggingu o. s. frv., og skipulagið sem á þeim var. Það varð
ljóst, að munurinn lá í því, að eldri tryggingarnar önnuðu
ekki nema litlum hluta af því, sem úrlausnar beið í raun og
veru, þær mörkuðu sjer of þröngt svið.
Alveg eins og atvinnutrygging var aukaatriði, borið saman
við hitt að atvinna hjeldist, eða fengist aflur væri hún töp-
uð, alveg eins var sjúkratrygging aukaatriði í samanburði
við það, að ekki þyrfti til hennar að taka. Alveg sama máli
er að gegna um slysa- og örorkutryggingar, og jafnvel um
ellitryggingar líka, að því Ieyli, að þvi betra sem heilbrigðis-
ástandið er og öll aðbúð, því síður þurfa menn að grípa til
ellistyrksins, eða alls ekki.
Auðvitað vissu menn vel, að því betra sem heilbrigðisá-
standið var, því belur döfnuðu sjúkrasjóðirnir og að betra
var að afslýra slysinu en að þurfa að bæla úr þvi, en þessi
gamli sannleikur fjekk nýja birtu yfir sig, kom nú fram sem
raunveruleg, praktisk staðreynd, er krafðist gagngerðara skipu-
lags á tryggingarmálunum, var ekki lengur að eins heilræði
eða spakmæli, heldur efnahagsleg krafa. Alveg eins og það
ljettir af fátækrabyrðinni, jöfnum höndum og trj'ggingar
komast á, alveg eins Ijettir á tryggingunum jöfnum höndum
og heilbrigðismál o. s. frv. komast í betra horf.
Þegar farið er að reyna að fella alvinnutryggingu inn í
eldra tryggingarkerfið, verður það einnig áberandi, sem þó
minni gaumur var gefinn, að í gegn um alt kerfið er það i
í raun og veru eitt og hið sama, sem verið er að tryggja:
atvinnan. Það er svo fjarri þvi að trjrgging gegn atvinnuleysi
sje sjerstaks eðlis og óskyld hinum, að allar tryggingarnar
eru fyrst og fremst atvinnutryggingar. Hvort maðurinn er
atvinnulaus af því að hann getur ekki unnið, sökum veikinda,
slysfara eða elli, eða þá af því að hann enga vinnu getur feng-
ið, skiftir minstu máli, að því er snertir aðstöðu hans til
3