Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1926, Blaðsíða 34

30
sem ekki bendir á breylta áhættu. Tap sem kynni að verða
fyrir mistök eða trassaskap stjórnarinnar eða jafnvel óvið-
ráðanlegt fjártap, t. d. gengistap, er tryggingaráhættunni alveg
óviðkomandi og rjettmælir hvorki hækkun eða lækkun ið-
gjalda. Riki, sem lögbýður tryggingu og rekur eða lætur reka
slika rikisstarfsemi, verður að bera slík töp, eins og tap á
hverjum öðrum ríkisrekstri, það er að segja fyr eða seinna
greiða þau af sinum almennu tekjum, sköttum og álögum,
en tryggingarskipulag og iðgjöld má ekki með nokkru móti
misbrúka til skaltlagningar. Tryggingar eru mannúðar- og
rjettlætisráðstafanir og skattlagning á þeim grundvelli kæmi
þar niður er sist skyldi.
I 19. grein slj'satryggingarlaganna er sýnilega aðeins um
fullrúmt orðalag að ræða, en þetta er tekið fram strax að
þessu lilefni gefnu, af því að einn hinn versti óvinur trygg-
inganna, einkum á bernskuskeiði þeirra, er tilhneiging manna
til þess að taka hærri iðgjöld en tryggingunni svarar. Oft er
þetta gert í þeim fagra tilgangi að koma upp stórum sjóðum,
er bæta skuli mein einhverra framtíðarmanna. Því óvitur-
legar sem til sjóðsins er stofnað, þ. e. þvi lengur sem hann
á að vera ónotaður, þvi stærri verður hann — á pappirnum.
Misskilningurinn er tvöfaldur, bæði á eðli peninga og trygg-
inga og oftast samfara óbifanlegri trú á rentureikningi sem
einhlitu lifslögmáli. Einasta vissa útkoman er sú, að tefja
fyrir eðlilegu skipulagi trygginga á heilbrigðum grundvelli.
Rollaleggingar manna á þessum sviðum beinast oft sjerstak-
lega að ellitryggingarsjóðum, því eflir hlularins eðli er þar
mest svigrúm fyrir hugmyndaílugið, og eru svo margvislegar
sem mennirnir. En galdurinn er alt af sá sami, að almenn-
ingur borgi meira til sjóðanna en hann fær og flestir eiga
sjóðimir sammerkt i því, að þeir eiga að gera alt milli
himins og jarðar — annað en að rækja silt hlutverk.
f. Að hverju er gildandi skipulagi helst áfátt?
Yfirleilt voru lögin frá 1925 um slysatr}’ggingar stórt spor
i rjelta ált og slysatryggingin er einasta tryggingargreinin
hjer á landi, sem telja má með nútimasniði. Það sem henni
er helst áfátt um skal nú talið.
Enn er allur almenningur ótrygður gagnvart slysahættu, og
einnig að þvi er eiginleg atvinnuslys snertir, eru svo fjöl-
skipaðir flokkar sem landbúnaðarvinna og heimilisstörf fyrir
utan tryggingu. Skylda húsbónda til þess að annast slasað