Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1926, Blaðsíða 73

69
hvort það á mörg syslkini cða lá.1) — I’egar lög byggja á
þeim grundvelli að trygging föður sje heimildin að fram-
færslurjetti barns, verður afleiðingin sú, að rjelturinn til
handa barninu fer forgörðum, ef faðirinn á einhvern hátt
fyrirgerir tryggingu sinni eða fer úr henni. Slik lög verða þvi
annaðhvort óhæfilega götólt, eða verða að laka til sjerstakra
ráðstafana, er svo stendur á, t. d. að framfærslumaður hafi
farið utanlands og yfirgefið börnin. Engum slíkum vand-
kvæðum er til að dreifa, er barnið er i sjálfstæðri tryggingu.
Hún tekur til þess, að barnið missi fyrirvinnu sína, ekki að
eins við örkumlun eða dauða framfærslumanns, heldur og
ef hann svíkst undan framfærslunni, með þvi að fara i ann-
að land eða hverfa, þannig að ekki sje hægt að ná rjetti
barnsins á honum.
Framfærslutrygging verður með þessu móti hliðstæð ör-
yrkjatryggingu. Örorkan getur verið á hærra eða lægra stigi.
Munaðarlaust barn er eins statt og það ætti við fulla örorku
að búa, uns möguleikar þess til framfærslu af eigin ramleik
fara að koma til. Barn, sem mist hefir föður, en á móður
að um framfæri, er svipað slalt og maður sem orðið hefir
fyrir mikilli örkumlan, þó ekki valdi fullri örorku. Trygg-
ingarákvæði geta i þessu efni annað hvort beitt mati i hverju
einstöku falli, eða haft ákveðin hlutföll, alveg eins og við
öryrkjatryggingu. Mælikvarðinn er í sjálfu sjer alveg skýr,
en honum má vitanlega beita á ýmsan hátt. Eðli og tilgang-
ur almannatryggingar útheimta að vísu, að sem nákvæmast
tillit sje tekið til allra sjerstakra kringumstæðna, en tillitið
til öryggis hins trj'gða getur mælt með því, að beita frekar
fyrirfram ákveðnum hlutföllum. Felta tillit kemur greinilega
fram, er slysatrjrggingar t. d. ákveða fastar bætur fyrir missi
á hönd, fót eða auga. — Helst virðast þessar andstæður sam-
rýmanlegar á þann hátt, að fastákveðin lágmarkstakmörk
sjeu á bótunum, sem hækka megi mcð mati, er taki tillit
til allra nánari áslæðna.2) En þetta er ekkert sjerstakt atriði
1) Pað er i raun og veru alt annað mál, að framfæisla barns gelur
verið nokkru kostnaðarminni, er pað elst upp ásamt mörgum systkin-
um, heldur en ef pað er eitt sins liðs. Pelta stendur ekki í ueinu
nauðsynlegu sambandi við systkinafjölda og er fyrirkomulagsatriði að
pví er framfærslu snertir.
2) Á pessu bólar nokkuð i nýjuslu pýsku tryggingarákvæðum,
en á sennilega meiri framtíð fyrir sjer. Sjá Schmittmann: Socialver-
sipherung, bls. 633: Im iibrigen ist bei allen Zweigen zwischen Pflicht-