Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1926, Side 78

74
2. Framfærsla.
1 erlendum tryggingarlögum er mjög mismunandi mæli-
kvarði lagður á það, hverja l'ramfærslu eða stjTk eigi að
veita hinum trygða, er hann verður ófær til vinnu. Að því
er fjárstyrk snertir, má þó heimfæra ráðstafanirnar til þriggja
aðalflokka,1) þó margskonar afbrigða gæti um einstök atriði.
a. Tilgangurinn getur verið sá, að bæta að fullu efnalega
tjónið. Iðgjöld verða þá að vera misjöfn og miðuð við tekj-
ur eða laun hins trygða. Þetta gerir skipulagið margbrotn-
ara og flóknara, en getur hinsvegar að nokkru leyti bætt úr
því, að lítið eða ekkert tillit er tekið til þess, hvort fleiri eða
færri eru á framfæri hins trygða.
b. Tilgangurinn getur verið sá, að bæta nokkurn, oftast
verulegan, hluta af tjóninu. Hinir trygðu eru þá að meira eða
minna leyti í eigin tryggingu. Þetta ljettir undir um alla gæslu
og iðgjaldaflokkunin þarf ekki að vera eins margbrotin. Á
hinn bóginn fylgir þessu skipulagi sá ófullkomleiki, að sje
hinn trygði, í vinnufæru ástandi, á lágmarkstakmörkum að
því er framfæri snertir (við existens-minimum), þá fer hann
á vonarvöl þótt trygður sje. Til framfærsluskyldu er heldur
ekki nægilegt tillit tekið með þessu lagi.
c. Tilgangurinn getur verið sá, að veita hinum trygða nauð-
synlegt framfæri, án þess að öðru leyti að taka tillit til þess,
hvort efualegt tjón hans er meira eða minna. Þessu fylgja
áberandi kostir og ókostir. Skipulagið verður mildu ljósara,
einfaldara og óbrotnara. Iðgjöldin eru öll hin sömu og það
þarf enga niðurjöfnun til. Þetta tryggingarlag er hið ódýrasta
sem hugsast getur; iðgjöldin geta þvi verið miklu lægri en
ella. ókostirnir eru taldir þeir, að mönnum kemur ekki
saman um það, hvað sje nauðsynlegt framfæri. Þeir, sem
góðu eru vanir, leggja alt annan mælikvarða á þetta en þeir
sem frá misjafnari kjörum koma. ókostur er það enn frem-
ur, að skipulagið i sjálfu sjer ekki eftirskilur neitt svigrúm
(margin) fyrir framfærslu annara; ef bæta á úr þessu með
því að taka tillit til þess, hver framfærsluþungi hvílir á hin-
um trygða, fara kostirnir forgörðum, þegar af þeirri ástæðu,
að iðgjöldin verða misjöfn. Þessir ókostir valda því að eng-
in tryggingarlög hafa bygst á þessum grundvelli einum sam-
an. — Þar sem styrktarfyrirkomulaginu er fylgt, án trygg-
1) Sbr. General probleras of social insurance, bls. 23—26.