Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1926, Page 80

76
meiningarlaust. Þegar ríkisvaldið lætur einstaklingana um
efnahagsskiftinguna og þetta leiðir til þess að einn verður
fátækur og annar rikur, oft að verðleikum, en lika oft
fyrir sl}rs eða hendingu eina, þá getur það ekki farið saman,
að opinber trygging vinni á móti þessu skipulagi, hvorki í
heild nje að hluta, enda er hlutverk almannatryggingar um
framfærslu á alt öðru sviði og á alt öðrum grundvelli bygt.
Efnahagsskifting heflr vitanlega, ásamt mörgu öðru, þ5rð-
ingu fyrir almenna heilbrigði, en almannatrygging lætur í
sjálfu sjer efnahagsskiftingu og baráltuna um hana afskifta-
lausa. Til framfærslu hennar tekur þá fyrst, er menn, um
stundarsakir eða fyrir fult og alt, koma út úr barátlunni,
sárir og með skarðan skjöld. Almannatryggingin hefir sömu
aðstöðuna og læknastöðvar í stríði. Yfir henni blaktir rauði
krossinn.
Almannatrygging sjer fyrir mönnunum sjálfum meðan
þeir þurfa við, en ekki tyrir efnahag þeirra um fram það,
sem af þessu leiðir.
Með þessum athugasemdum er dregið úr framangreindri
mótbáru fremur en að hún sje hrakin. En það, sem ávantar
í því efni, lagast í sambandi við það fyrirkomulag, er haft
er á framfærslunni.
Erlend rejmsla í þessu efni bendir algerlega i þá átt, að
peningagreiðslur sjeu fjarri þvi, að vera einhlítar til fram-
færslu, eða besta fyrirkomulagið, þegar á öðru er völ. Það get-
ur einatt verið handhægast og umsvifaminst að sletta ákveð-
inni fjárhæð á hinn trygða og láta þar með öllum afskift-
um af honum lokið, en að sama skapi minkar vitanlega
nákvæmni og nytsemi framíærslunnar. Almannatryggingin
verðurað taka hlutverk sitt töluvert alvarlegar en svo. Hennar
aðalmarkmið er það, að bæta úr skaðanum, beinlínis og
bókstaflega; þá fyrst er þetta reynist ógerlegt, er að gripa til
þess, að láta eitthvað annað koma í staðinn, peninga eða
annað, sem að gagni má koma. Þessu víkur mjög misjafn-
lega við eftir kringumstæðum og það er einmitt á þessu
sviði að mest reynir á nákvæmni í starfrækslunni.
Þegar um algerða örorku er að ræða, á bein framfærsla oft
betur við, en peningagreiðsla. Trjrggingin verður því að koma
sjer upp bæði elli- og æskuhælum. f'að er betra og öruggara
fyrir hinn trygða, undir slikum kringumstæðum, og ódýrara
fyrir trvgginguna, heldur en aðborga ákveðinn framfærslueyri
og láta svo hina trygðu eða forráðamenn þeirra um það, að