Hugur - 01.01.1989, Síða 73

HUGUR
A'I'LI HARÐARSON
Séu þessar bollaleggingar sannleikanum samkvæmar er
siðferðilegur ágreiningur eðlilegur þáttur af siðferði rétt eins
og rökræður vísindamanna og ágreiningur þeirra er eðlilegur
þáttur af heimi vísindanna.
En sé siðferði og þróun þess líkt við vísindin eins og hér er
gert erum við þá ekki hálft í hvoru búin að hafna þeirri
kenningu Kants að samviska hvers manns sé löggjafi og dómari
um siðferðileg efni. Hljóta ekki sumir að vera raunsærri en
aðrir og hafa réttari hugsjónir? Jú kannski. En í mikilvægum
skilningi eru þó allir menn sérfræðingar um mannlífið. Allir
hafa einhverju að miðla því hver og cinn hefur einstæða
reynslu og í umræðum um siðferðileg efni skiptir öll reynsla af
mannlífinu máli. Allir hafa líka sínar manngildis- og
stjórnmálahugsjónir og þegar tveir menn eru ósammála um
siðferðileg efni, þá er það eins og þegar tveir sérfræðingar eru
ósammála um vísindaleg efni en ekki eins og þegar
sérfræðingur útskýrir fyrir leikmanni. í heimi siðferðilegra
rökræðna eru engir leikmenn.
Þær hugmyndir um þróun siðferðis sem hér hafa verið
reifaðar duga að mínu viti til að bjarga meginatriðunum í
siðfræði Kants undan afstæðishyggju og öðrum villiíkenning-
um sem ekki geta tekið siðferðilegan ágreining alvarlega.
Þessar hugmyndir hafa þann kost að þær hvetja okkur lil að
taka rökræður um siðferði alvarlega, hlusta á andstæðinga
okkar, svara þeim með rökum og sýna þcim þannig fulla virð-
ingu.
71