Melkorka - 01.05.1945, Blaðsíða 6

inu en karlmaðurinn. Staðreynd þessi heíur
hinsvegar Jiaí't mjög ólíkar afíeiðingar fyrir
konuna, eftir því livernig atvinnulífinu var
háttað. Á frumstigi mannlegs þjóðfélags, er
ættflokkar flökkuðu um, söfnuðu ýmiskon-
ar jurtum og ávöxtum, veiddu dýr sér til
matar, er ekki um neitt fast lieimili að ræða,
en Jró má segja, að konunni hafi þá Jregar
vegna barnanna verið sniðinn þrengri
hringur og samkvæmt því skiptast störfin
fyrst milii karls og konu. Karlmaðurinn,
sem var frjálsari ferða sinna, veiddi dýrin,
en konan safnaði jarðargróðri á því svæði,
er hún fór um. Umferðasvæði veiðimann-
anna var mun stærra en verkaliringur
mæðranna, og margt gat orðið til þess að
tefja heimkomu veiðimannsins með feng
sinn. „Neyðin kennir naktri konu að
spinna“, er málsháttur, sem ber í sér menn-
ingarsögulega staðreynd. Meðan beðið var
veiðimannanna, var oft lítt til bjargar, en
nægur tími til þess að kynnast eðli rnoldar
og grasa, og aðkallandi að notfæra sér þann
fróðleik til að auka fæðultirgðirnar. Síðar
meir kenndi neyðin konunni að spinna, í
bókstaflegri merkingu, en áður en Jiún upp-
götvaði J^essa undirstöðuaðferð iðntækninn-
ar, liafði liún lært frumsannindi jarðyrkju-
vísindanna. Hún liafði tekið eftir því, að
ef hún missti niður korn á einltverjum stað,
fann lrún kornöx næsta ár á sama stað. —
Smám saman lærði hún einnig að pæla
jörðina, svo að jurtirnar ættu auðveldara
með að festa rætur. í frjósömum héruðum
Itar jarðyrkjan fljótlega svo ríkulegan á-
vöxt, að liún varð ættflokkinum meira virði
en hinar stopulu veiðiferðir. Þar sem land-
kostir voru góðir tókst konunni að sameina
barnauppeldi og mikilvæg JramJeiðslustörf.
Þar var hún því frjáls og áltrifamikil, var
jafnvel talin vitur. Sumstaðar ríkti liinn
svo nefndi móðurréttur, J). e. börnin voru
kennd við móðurina og konan liafði mikil
völd í þjóðfélaginu.
Þar sem minni voru landkostir, varð kvik-
Jjárrækt aðalatvinnuvegur ættflokksins. —
Hinn kynbundni eðlismunur karfs og konu
liafði, eins og áður er frá skýrt, uppliaflega
orsakað þá starfaskipting, að karlmaðurinn
fékk veiðiferðir í sinn hlut, en konan safn-
aði grösum og ávöxtum. Og ltjá þeim ætt-
flokkum, er liér um ræðir, óx aðalatvinnu-
vegurinn upp af veiðiferðum karlmannsins.
Hann komst að lokum að raun um, að arð-
vænlegra var að temja dýrin og nytja þau
þannig en drepa.
Það er eftirtektarvert, að flestum forn-
fræðingum og félagsfræðingum ber saman
um, að lrjá ættflokkum þeim, er settust að
við kvikljárrækt, hafi konan verið mun ó-
frjáfsari og minna metin en ltjá liinum, er
jarðyrkju stunduðu. Og livað skyldi valda
J)ví annað en Jrað, að störf þau, er lnin vann
meðal ættflokka, er Jiöfðu jarðyrkju að aðal-
atvinnuvegi, voru metin sem aðalstörf, en
meðal kvikfjárræktarþjóða var J)að auðvit-
að talið merkara starf að ná ltinu viJlta dýri
og temja það en liitt að gæta Jjess síðan og
nytja.
(í ofanskráðum kafla er stuðzt við höfundana
Engels, A. Kollontay og Alva Myrdal).
FramleiSsluhættir og starfsmat
Á Jrví tímabili, er liér hefur verið rætt
um, ríkti hinn svonefndi frumkommún-
ismi. Jörðin var J)á sameign ættflokksins,
og menn öfluðu sér nauðsynja til þess að
neyta þeirra. Tæknin var þá ekki enn kom-
in á svo liátt stig, að nokkur veruleg vöru-
skipti gætu átt sér stað, og þá ekki lieldur
söfnun arðs. En þar sem framleiðslan ein-
ungis miðaði að því að uppfylla þarfir
manna, var eðJilegt, að þau störfin, sem
skópu fleiri nauðsynjar, væru í Jiærra mati.
Síðar meir breyttist matsmæJikvarði sá, er
lagður var á störfin. Er liandverk og verzlun
taka að blómgast, eru þau störf taJin arð-
vænlegri en landbúnaðarstörfin, sem þá
víða eru fengin í hendur þrælum og síðar
meir ánauðugum Jjændum. Við þau tækni-
legu skilyrði, er voru fyrir liendi á rniðöld-
um, hafði konan nægilegt starJ'ssvið á heim-
2
MELKORKA