Melkorka - 01.05.1945, Blaðsíða 7

ilinu, en gat hinsvegar ekki að nokkru veru-
legu leyti tekið þátt í yerzlun og siglingum.
En hinsvegar i'alla þau störf, er liún vinnur,
stöðugt í mati, enda versnar staða konunn-
ar um allar miðaldir. Staða hennar er þó
ekki alls staðar jafn bágborin, og mun hún
hafa verið betri meðal þjóða, er varðveittu
sterka menningargeymd frá fornum jarð-
ræktarþjóðum (sbr. Kollontay, Myrdal og
greinar Barða Guðmundssonar um skáld-
mennt og frjósemisdýrkan).
Verzlunarauðmagn það, er safnast á mið-
öldum, varð aðalundirstaða þeirra fram-
leiðsluhátta, er nú eru ríkjandi, þ. e. stór-
iðju með einkaeignarrétti á framleiðslu-
tækjunum. Takmark framleiðendanna er
ekki lengur það að uppfylla þarfir þeirra,
er vinna að framleiðslunni hjá þeim — eins
og áður tíðkaðist og átti sér stað allt fram á
síðustu tíma hér á landi, þegar iiver bænda-
fjölskylda framleiddi svo að segja allt sem
hún þurfti — heldur er takmarkið nú söfn-
un arðs. Auðsmælikvarðinn ryður sér eins
og allir vita enn rneir til rúms á öldurn stór-
iðjunnar en hann gerði nokkru sinni áður.
Þau störf, er skapa arð, eru því metin hátt,
en hin, sern miða að því að uppfylla þarfir
einstaklinganna, eru metin lágt. En nú hef-
ur stóriðja nútímans einmitt smátt og smátt
rænt heimilin hinum mikilvægari fram-
leiðslustörfum og einungis skilið þeim eftir
lágt metin störf, er bundin eru við neyzlu
framleiðsluvörunnar. Konan vinnur heim-
ilisstörfin og er talin eyða því, sem eigin-
maður hennar aflar, eins og meðal annars
kemur fram í því, að við tekjuframtal eru
störf hennar ekki talin eyrisvirði. En liins-
vegar er rétt að hafa það hugfast, að á með-
an flestar konur vinna hin lágt metnu heim-
ilisstörf, verður erfitt að Itreyta því lága
mati, sem enn er almennt á öðrum störfum
kvenna.
Iðnbylting og kvenréttindi
Eins og áður er greint, flyzt í upphafi
iðnbyltingarinnar miklu mikill hluti þeirra
framleiðslustarfa, er áður voru unnin á
heimilunum, út í verksmiðjuna. Það skyldi
því engan undra, þó kvenréttindahreyfing-
in svo nefnda rísi upp á fyrstu öld hennar.
Hreyfing þessi er ekki, eins og rnargir í-
mynda sér, árásarhreyfing herskárra kvenna,
sem vilja sölsa undir sig ný starfssvið, er um
aldur og ævi Itafa verið karlmannsins. Hún
er miklu fremur líkamleg og andleg hung-
urhljóð ógiftra kvenna, sem iðnbyltingin
gerði atvinnulausar á heimilunum. Fluting-
ur framleiðslustarfanna af heimilinu var
hættidegasta blindskerið, sem konan hafði
ennþá rekið sig á, og liinar ógiftu konur
borgarastéttarinnar hófu upp raust sína öll-
um konum til varnar. Húsmæðurnar—giftu
konurnar — liafa svo einnig síðar meir tekið
undir þessi hungurhljóð, sinn tóninn liver,
eftir því hvaða þjóðfélagsstétt þær tilheyrðu.
Verkamannskonan varð oft nauðug viljug
að fylgja manni sínum út í verksmiðjuna
til þess að vinna fyrir fjölskyldunni, og það
var ekki arnast við henni framan af, því að
hún seldi vinnuafl sitt svo lágu verði —
tónn hennar var lágur, en djúpur undir-
tónn. Hin menntaða, gifta kona borgara-
stéttarinnar tók síðar meir hinn hvellari
tón andlegra kveinstafa. Hún krafðist þess,
að geta notið menntunar sinnar og unnið
að sínurn áhugamálum, þó að hún gifti sig
og eignaðist börn. Við henni var amast
fremur en verkakonunni, af því að hún
vildi fá aðgang að vellaunuðnm stöðum.
Framan af töldu forgöngukonur hinnar
borgaralegu kvenréttindahreyfingar það
nægilegt, að konurnar hlytu pólitísk rétt-
indi, rétt til menntunar og atvinnufrelsis,
en smátt og smátt hafa þær sannfærzt um, að
slík réttindi eru lítils virði, ef hún raun-
verulega missir rétt sinn til æðri menntun-
ar og atvinnufrelsi sitt sökum þess eins, að
henni er fyrirhugað að verða móðir.
Starf og heimili
Starfsval karlmanns kemur svo að segja
aldrei í veg fyrir það, að hann geti notið
MELKORKA
3