Búnaðarrit - 01.01.1988, Page 129

og ekki síður heit í almannaumræðu- og er það raunar nú þegar. Það er hið
mikla mál, sem nefnist verndun gróðurs og endurheimt landgæða. Þær
miklu umræður, sem fara frani um þetta vandamál og blossa upp með
endurnýjuðum krafti, einkum hvert sumar, hljóta í heild að flokkast undir
góðsvitana í nútímasamfélagi okkar — þrátt fyrir allar öfgar. Það er eins
og ævagömul misgjörð þjóðarinnar við landið vitji nú samvizku hennar og
kveiki löngun til að gera yfirbót. Ævagömul er misgjörðin, ef nota má það
orð, því að hún var þegar orðin söguleg staðreynd á dögum Ara fróða laust
eftir 1100 og dró hina frægu og athyglisverðu setningu úr fjöðurstaf hans:
Land allt var þá viði vaxið milli fjalls og fjöru. Það var svo við landnámið,
en það var það ekki lengur, þegar orðin voru skrifuð aðeins svo sem 200
árum síðar. Ekki þarf að efa, að þarna skýrir Ari frá staðreyndum bæði
með því, sem hann segir, og því, sem hann segir ekki berum orðum. Og
það þarf heldur ekkert að efast um, að það var sjálft landnámið, búsetan, í
samspili — eða við undirleik — íslenzkrar náttúru, sem gerði gæfumuninn.
Hvað sem því líður, hlýtur það að vera fagnaðarefni, að almenningur vill
nú og telur sig geta bætt tjónið og er reiðubúinn til að kosta því til, sem til
þarf. Við getum þó ekki sætt okkur við þær öfgafuilu kenningar, þar sem
menn sjá fyrir sér endurgróið ísland, þar sem í raun og veru er ekkert pláss
fyrir kvikfjárrækt, allra sízt sauðfjárrækt. Bændur landsins hljóta að
viðurkenna, að gróðureyðing er nátengd búskap, sem var og er fyrst og
fremst kvikfjárrækt samkvæmt eðli landsins. Þeir skilja líka mætavel, að
endurheimt gróðurgæða er tómt mál nema góð samvinna þeirra komi til.
En þeir viðurkenna ekki, að landið þurfi endilega að verða aftur viði vaxið
milli fjalls og fjöru líkt og í upphafi sögunnar. Vissulega viljum við í öllum
stéttum sjá betur búið ísland með vænum skógum, sem við höfum í seinni
tíð lært að græða og trúa á, að hægt sé að rækta til venjulegra skógarnytja.
En samborgarar okkar, meðeigendur landsins, hljóta að skilja, að joetta
mikla og vandasama verkefni, sem komandi kynslóðir íslendinga fá
vonandi að glíma við í friði og farsæld, snertir bændur meir og á annan hátt
heldur en alla aðra, og grípur inn í líf þeirra og starf á allt annan hátt en
annarra. Það þarf ekki að orðlengja það. Hér er um að ræða nánast
óendanlegt framtíðarverkefni, það verður að vinnast í sátt milli bænda og
búleysingja og það verður að ætla sér nægan tíma — enda er framtíðin
Iöng. Reyndar er rétt að minnast þess, að bæði Búnaðarþing á hátíðar-
fundi og aðalfundur Stéttarsambands bænda á afmælisári, 1987, ályktuðu
mjög afdráttarlaust í þessa veru. Hugsjónin um umhverfisvernd í víðri
merkingu er raunar eitt það gæfulegasta, sem nútíminn hefur tileinkað sér.
Landbúnaður og byggð í sveit er samofinn því máli á margvíslegan hátt. Til
er félagsskapur, sem nefnist Evrópusamband bænda. Það hélt aðalfund
sinn í Róm síðast liðið haust og var þar m.a. fulltrúi íslands. í
setningarræðu sinni kom forseti sambandsins mjög inn á hlutverk sveita-
127