Samtíðin - 01.11.1934, Síða 4

SAMTÍÐIN ' " 1 .....
Perú og Bolivíu, og það hefir
hvorugt getað. Það er hryggilegt
að þurfa að segja það, en það er
satt, að Pjóðabandalagið hefir
engum orðið að gagni enn, nema
gaman- og keskniblöðum heimlsins.
Það er því ekki nema von, að
manni bregði þægilega við það, í
öllu þessu samvinnuleysi innan
um alt samvinnuhjalið, þegar
loksins glittir í blett á hnettinum,
þar sem hjalið verður að alvöru
og hættir að vera, ef svo mætti
segja, fræðilegt skvaldur. Því
þægilegra er það, þegar maður
finnur sig og sína þjóð vera þar.
Því verður nefnilega ekki neitað,
að Norðurlönd eru nú eini staður-
inn, þar sem tekið er á þessum mál-
um af fullri alvöru og skilningi á
samvinnu milli þjóða og ríkja, og
þar sem hún er framkvæmd á
þann eina hugsanlega hátt.
Það mætti að vísu segja, að það
þyrfti engan að furða, að Norður-
lönd gætu haft þessa samvinnu
með sér, svo fast sem saga þeirra
og menning er saman tvinnuð.
Þetta er þó ekki rétt, því að sag-
an hefir einmitt sýnt, að þessum
ríkjum veitir það í sjálfu sér ekki
Iéttara en öðrum að hafa með sér
sátt og samvinnu, og sagan sýnir
líka, að það er ekki sama með
hvaða sniði samvinnan milli þess-
ara ríkja er, af hún á að takast.
Það er einmitt réttur skilningur
á því hvaða samvinnusnið hent-
ar, sem veldur því, að hún hefir
tekist á Norðurlöndiun.
2
Nú skal sem snöggvast renna
augunum lauslega yfir þau atriði
í sögu Norðurlanda, sem sýna
hvað hentar í þessu efni og hvað
ekki.
Um það leyti, sem Island bygð-
ist, bygði ein þjóð öll Norðurlönd.
Hún hafði sömu menningu um öll
Norðurlönd, og það var talað sama
mál um þau alstaðar. Ríkin voru
samt fjögur, Island, Danmörk,
Svíþjóð og Noregur. Eftir þeim
skilningi, sem nú ríkir alment á
því, hver grundvöllur ríkis sé, —
"~það er sameiginleg túnga og sam-
eiginlegt þjóðemi, — mætti halda,
að öll skilyrðr hefðu verið fyrir
héndi til þess, að ríkið væri ekki
nema eitt. Það var þó mjög fjarri
því, að þess væri nokkur kostur.'
Rikin stóru þrjú voru í sífeldum
ófriði sín á milli og réðu hvert á
annað og reyndu að bæla það und-
ir sig, enda Jjótt það mistækist að
sinni, og ísland varðist um mörg
hundruð ár ágangi og ásælni Norð-.
manna með góðum árangri. Þetta
sýnir, að hugmyndin um að sam-
eina öll Nórðurlönd í eitt ríki hef-
ir að vísu verið til í þá daga, en
að skilyrðin, þrátt fyrir frændsemi
og tungu, voru þá engin. Islenska
ríkið leið fyrst undir lok og lenti
uridir valdi Norðmanna, en hvað
eðlilegt það var, sést best á því,
að frá 1262, er þetta slys vildi til,
hafa íslensk stjómmál að kalla
einvörðungu snúist um það fram
til 1918, að kippá þessu í hið
foma far.............’. ...