Fréttablaðið - 06.01.2010, Blaðsíða 18

MARKAÐURINN 6. JANÚAR 2010 MIÐVIKUDAGUR4
V I Ð Á R A M Ó T
Á
rið 2009 verður lengi
í minnum haft á Ís-
landi. Rekstrarum-
hverfi fyrirtækja
tók stakkaskiptum
og stjórnendur og starfsfólk
þurftu að takast á við nýjar
áskoranir. Fyrir okkur hjá
Símanum var þetta að mörgu
leyti árangursríkt ár. Okkar
áætlanir, líkt og flestra ann-
arra, gerðu ráð fyrir því að
gengið myndi styrkjast þegar
liði á árið. Eins og allir vita
varð sú ekki raunin. Við nutum góðs af því
að hafa unnið að umfangsmiklum hagræð-
ingaraðgerðum allt frá ársbyrjun 2008.
Staðan á árinu 2009 kallaði á enn frek-
ari hagræðingu. Með samheldni starfs-
fólks, tókst að laga reksturinn að breyttu
umhverfi og við erum mjög stolt af því að
rekstrarniðurstaða ársins er í takt við áætl-
anir okkar, þó svo að mikilvægar forsend-
ur hafi gerbreyst.
ÓJAFNVÆGI
Viðskiptaumhverfið á Íslandi er enn þá í
miklu ójafnvægi. Fyrirtæki sem höfðu sum
hver sýnt mikla óskynsemi í rekstri, urðu
eign bankanna og umtalsverðar skuldir
voru felldar niður. Þessi fyrirtæki halda
áfram að keppa á markaði við fyrirtæki
sem hafa verið rekin af skynsemi, standa
skil á lánum og hafa gripið til erfiðra að-
haldsaðgerða til að mæta minnkandi eft-
irspurn og erfiðu árferði. Það er ákaflega
varasamt, og í raun hættulegt fyrir samfé-
lagið til lengri tíma litið, að kollvarpa mark-
aðnum með þeim hætti að þeim sé í raun
umbunað sem ekki hafa staðið sig.
BANKAR REKA EKKI FYRIRTÆKI
Þrátt fyrir þessa stöðu er niðurstaðan sú að
sterk fyrirtæki virðast standa storminn af
sér. Hins vegar er nauðsynlegt að bankarnir
vinni hratt og örugglega að því að selja þessi
fyrirgreiðslufyrirtæki. Bankar eiga ekki að
standa í rekstri fyrirtækja þar sem þjón-
ustan snýst um eitthvað allt
annað en fjármálastarfsemi.
Kreppan mun ekki hverfa af
sjálfu sér, það er sameiginlegt
verkefni okkar allra að vinna
bug á henni. Þar hafa allir sitt
hlutverk, fyrirtækin verða að
búa við eðlilegt rekstrarum-
hverfi, einungis þannig tekst
að halda atvinnu í landinu.
SÉRHÆFING
Á árinu hef ég hvatt starfs-
menn til þess að leggja krafta
sína í að gera það sem við sérhæfum okkur
í. Ég trúi því að þannig munum við sigla í
gegnum þetta öldurót. Eitt af stóru verk-
efnum Símans á árinu var að kynna til sög-
unnar Ring, nýtt vörumerki Símans á mark-
aði. Með Ring viljum við gera enn betur
í þjónustu við ungt fólk og koma til móts
við þarfir fjölskyldna sem sjá hag sinn í
að unglingarnir og foreldrarnir séu innan
sama kerfis, enda er viðskiptavinafjöldi
Símans í farsíma yfir 160 þúsund manns.
Það er skemmst frá því að segja að fjöldi
nýrra viðskipavina í Ring hefur farið fram
úr okkar björtustu vonum.
TIL SÓLAR SÉST Á NÆSTA ÁRI
Það er afar mikilvægt að ríkisvaldið haldi
vel á spöðunum og leggi áherslu á að standa
vörð um rekstrargrundvöll fyrirtækja.
Reynslan sýnir að auknar álögur á fyrir-
tæki koma oft fram hjá einstaklingum og
heimilum. Hættan er sú að afleiðingarnar
verði meðal annars frekari uppsagnir því
fyrirtækin eru í mörgum tilfellum búin að
skera af alla fitu, ef svo má að orði kom-
ast.
Ég er bjartsýnn að eðlisfari og frá bæjar-
dyrum Símans, tel ég að árið 2010 gæti orðið
betra en yfirstandandi ár, gangi sóknaráætl-
un okkar eftir. Almennt séð er hins vegar
ekki raunhæft að ætla að það verði fyrr en
á árinu 2011 sem við förum að sjá til sólar
í íslensku efnahags- og atvinnulífi.
Þ
ótt árið 2009 hafi verið viðburða-
ríkt og vonandi mörgum tekist að
jafna sig eftir hrunið í október
2008, verður þó að segjast að það
hefur valdið nokkrum vonbrigð-
um og tími farið til spillis. Þegar litið er til
baka má segja að flest þau mál sem kröfð-
ust brýnna úrlausna séu enn óafgreidd og
því miður er fátt sem bendir til þess að þau
muni leysast í bráð. Ýmislegt hefur samt
áunnist og ef til vill má segja að full mikill-
ar bjartsýni hafi gætt í upphafi ársins.
HÆGFARA ENDURREISN
Það sem upp úr stendur hlýtur að teljast nýtt
eignarhald bankanna og afdrif þeirra fyr-
irtækja sem löskuðust við fall þeirra. End-
urskipulagning fjármálageirans hefur tekið
lengri tíma en vænst hafði verið og enn er
margt óljóst um framtíðarskipan hans. Lítið
fer fyrir hagræðingu sem er nauðsynleg
vegna samdráttar í umfangi og kostnaður
vegna rekstrar risabanka með kostnaðar-
grunn á heimsmælikvarða verður trauðla
borinn af veikburða innlendu atvinnulífi.
GJÖRGÆSLAN ÓÞÖRF
Fyrirtækjum í gjörgæslu bankanna hefur
vissulega fækkað og þau færð nauðug á legu-
deildir bankanna. Ekki verður séð hvenær
þau verða útskrifuð enda virðist sem áhersl-
ur hafi verið lagðar á að fjölga rúmum frek-
ar en að hjálpa sjúklingum að ná bata.
Staðreyndin er sú að fjöldi fjárfesta, fyrir-
tækja og einstaklinga komst í gegnum hrun-
ið og fjármunir þessara aðila
liggja á hliðarlínunni og gætu
verið að fjárfesta í atvinnulíf-
inu ef þeir fengju tækifæri til
þess. Þessir aðilar sem standa
sterkir eftir eru best til þess
fallnir að byggja upp aftur.
Það er mikill misskilningur
að fyrirtækjum sé best borgið
í umsjón bankanna. Forráða-
menn þeirra tala jafnan um
að ekki sé rétti tíminn til að
selja þau þar sem verðmæti
þeirra muni aukast þegar
fram líða stundir. Vandamál-
ið er að bankar eru afleitir eigendur fyrir-
tækja. Svo slæmir að þess er vandlega gætt
að eignarhaldi banka á atvinnufyrirtækj-
um séu veruleg takmörk sett með lögum.
Þrátt fyrir það tregðast þessar stofnanir við
að láta þessi félög af hendi til fjárfesta og
rekstraraðila sem hafa bolmagn og áhuga
á að koma að endurreisn þeirra.
STÖÐUGLEIKI MIKILVÆGUR
Úrlausn þessara mála er brýnni en flest
annað, sérstaklega þegar það er haft í huga
að verðmætasköpun í atvinnulífinu er alger
forsenda þess að við munum ná að vinna
okkur út úr þeim erfiðleikum sem að okkur
steðja. Mörg þeirra fyrirtækja sem hafa náð
að komast út úr þeim hamförum sem dundu
yfir starfa nú af meiri þrótti en nokkru sinni
og hagræðing frjálsra fyrirtækja í atvinnu-
lífinu hefur almennt gengið ágætlega. Þess
vegna er atvinnuleysi minna
en spáð var.
Mikill vöxtur hefur verið í
einstökum greinum og má þar
nefna ferðaþjónustu og aðrar
greinar þar sem lágt gengi
krónunnar hefur bætt sam-
keppnishæfni. Ánægjulegt
er að sjá hvað íslensk hönn-
un hefur blómstrað og óhefð-
bundnar greinar eru sífellt að
skila drýgri tekjum í þjóðar-
búið. Ágæt skilyrði eru í sjáv-
arútvegi þrátt fyrir mikla
skuldsetningu og staða inn-
lends iðnaðar er með betra móti. Þá hefur
Seðlabankanum tekist að skapa stöðugleika
á gjaldeyrismarkaði sem er jafnframt for-
senda fyrir markvissri uppbygginu. Þessu
má ekki spilla með auknum álögum.
Aðlögunarhæfni okkar er mikil og því
brýnt að losa um allar hindranir eins fljótt
og auðið er til þess að blómlegt atvinnulíf
rísi hér á nýjan leik. Áframhaldandi ákvörð-
unarfælni mun draga úr framleiðni og arð-
semi sem mun leiða til frekari samdrátt-
ar þegar til lengri tíma er litið. Nýsköpun
er nauðsynleg og nýta má reynslumikið og
hæfileikaríkt fólk úr þeim greinum sem
óhjákvæmilega dragast saman, einkageira
sem þeim opinbera, til að koma að því verk-
efni. Sköpun starfa er ekki síður félagslega
mikilvæg og stórfellt atvinnuleysi myndi
skapa ný og jafnvel enn torleystari vanda-
mál en þau sem við erum nú að glíma við.
ENGIN SANNGJÖRN LEIÐ Í BOÐI
Næsta ár verður erfitt og kannski erfiðara
fyrir þær sakir að lítið hefur þokast á því
ári sem senn er á enda, en efniviðurinn er
til staðar og nú þarf að hefjast handa. Að-
gerðir verða væntanlega sársaukafullar og
eflaust mun mörgum finnast sem jafnræð-
is sé ekki gætt og óhugsandi er að stjórn-
völd muni geta tekið allar ákvarðanir án
þess að á einhverja verði hallað. Það er í
sjálfu sér ekki óeðlilegt að leita þurfi til
þeirra sem eru aflögufærir í því skyni að
afla tekna fyrir samneysluna og að afskrifa
þurfi kröfur á þau fyrirtæki á samkeppn-
ismarkaði sem fóru ógætilega. Það er tæp-
ast „sanngjarnt“ né „réttlátt“ að láta þá sem
bjuggu sig undir kreppuna með ráðdeild, að-
haldi og sparnaði borga reikning hinna sem
nutu veislunnar. Það eru bara ekki önnur
úrræði í boði.
Af starfsemi MP Banka stendur það helst
upp úr að bankinn hefur vaxið og dafnað á
árinu með opnun útibús og almennrar við-
skiptabankaþjónustu fyrir fólk og fyrir-
tæki. Viðskiptavinum bankans fjölgar dag
frá degi og fyrirtæki leita í stöðugt auknum
mæli eftir okkar þjónustu. Í byrjun næsta
árs munum við flytja í stærra húsnæði í
nýjum höfuðstöðvum í Ármúla 13a og þar
verður einnig opnað útibú. Þó að umhverf-
ið sé að mörgu leyti snúið í bankarekstri í
dag erum við hjá MP Banka full bjartsýni
fyrir komandi ár.
Gunnar Karl Guðmundsson, forstjóri MP Banka:
Mikilvægt að halda áfram
Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson, forstjóri Saga Capital:
Vinnusöm og heiðarleg þjóð
Sævar Freyr Þráinsson, forstjóri Símans:
Sameiginlegt verkefni að
vinna bug á kreppunni
Á
rið 2009 hefur ein-
kennst af viðbrögð-
um við þeim for-
dæmislausu ham-
förum sem gengið
hafa yfir og við erum vonandi
að sjá fyrir endann á.
RÓTAÐ UPP ÚR RÚSTUNUM
Meginþorra ársins höfum við
hjá Saga Capital verið upp-
tekin af því að taka á afleið-
ingunum og róta okkur upp
úr rústunum. Þar ber hæst
víðtæka endurskipulagningu bankans sem
lauk á dögunum og mun gera honum kleift
að taka fullan þátt í endurreisninni á styrk-
um stoðum. Í kjölfarið höfum við minnkað
efnahagsreikning bankans verulega en eig-
infjárhlutfallið stendur hátt, í ríflega fjöru-
tíu prósentum. Mér er einnig ofarlega í huga
þakklæti til starfsfólks bankans sem hefur
haldið ótrautt áfram við að sinna sínum
störfum og farist það vel úr hendi við afar
krefjandi aðstæður. Það hefur engan bilbug
látið á sér finna enda trúum við því öll að
framtíðin verði betri þótt yfir gangi tíma-
bundin harðindi.
VÍÐTÆKAR AFSKRIFTIR SKULDA
Þessi aðlögun og breytt landslag á Íslandi
gerir afar ríkar kröfur til bankastofnana um
að gæta hagsmuna þeirra sjálfra við að finna
sem besta útfærslu á skuldavanda atvinnu-
lífsins og heimilanna, því hagsmunir banka-
stofnana og viðskiptamanna þeirra fara
saman. Það þarf að fara í víðtækar skulda-
afskriftir á fyrirtækin og heimilin í land-
inu. Til þess er svigrúm hjá stærri bönkun-
um. Það var ekki óráðsía heimila og atvinnu-
lífs sem setti þau í núverandi vanda, heldur
algert kerfishrun með verðbólgu og geng-
isfalli. Í raun má tala um víðtækan kerf-
isbrest. Því þurfa bankastjórnendur að fá
næði frá dómstóli götunnar til að halda sínu
striki og vinna að því sem þeir eru ráðnir
til. Við það hámarkast hagur allra.
BLÖNDUÐ LEIÐ ÓUMFLÝJANLEG
Fyrir framan okkur er skuldafjall sem
myndaðist við verðbólguskot
og gengisfall en það er ekki í
neinu samræmi við raunveru-
lega endurgreiðslugetu lands-
manna, ekki síst við minnkandi
ráðstöfunartekjur og almenna
kjaraskerðingu í gegnum
skattahækkanir. Í raun óttast
ég það mest að þungi skatta-
hækkananna muni kerfisbinda
hér verðbólgu og festa í sessi
um ókomin ár. Ég efast um að
þetta sé ákjósanlegasta leiðin,
þótt auðvitað verði að draga
tekjur í ríkiskassann, en niðurskurður og
sparnaður í ríkisrekstrinum hefði kannski
mátt vega þyngra í þeirri blönduðu leið sem
því miður er óumflýjanleg.
LAUSNIN Í ÚTFLUTNINGI
Það mun að mestu hvíla á herðum útflutn-
ingsgreinanna að vinna þjóðina út úr núver-
andi vanda. Því tel ég mikilvægt að tryggja
starfsumhverfi þeirra sem best og þar er
brýnast að leggja á hilluna allar hugmynd-
ir um fyrningu aflaheimilda og íþyngjandi
skattaramma vegna skuldaaðlögunar sem
þarf að fara fram. Það er torskilið hvern-
ig frekari álögur á yfirskuldsett atvinnulíf
og forsendubrestur með fyrningarleið getur
hjálpað til við það endurreisnarstarf. Aðeins
með bættum rekstri og með meiri afrakstri
getum við náð hagvexti. Við hvorki skatt-
leggjum okkur til sóknar né umturnum til-
verugrundvelli atvinnulífsins með róttækri
þjóðvæðingu.
EKKI DRAGA ÚR VINNUSEMI
Þjóðin er blessunarlega vel gerð. Við erum
vinnusöm og heiðarleg og þá kosti skyldum
við nýta hvað best, en ekki grípa til aðgerða
er letja þessa tvo þjóðarkosti og hvetja til
minni vinnu og skattundanskota. Við erum
jafnframt jafnaðarlega þenkjandi og telj-
um eðlilegra að breiðari bökin beri þyngri
byrðar, en breiðustu bökin taka þó ekki við
endalausum klyfjum. Á endanum bogna þau
og minnka við sig vinnu, sem þá aftur mun
minnka hagvöxt og draga kreppuna á lang-
inn.
Erfitt ár uppbyggingar fram undan
Markaðurinn fékk nokkra forkólfa í viðskiptalífinu til að líta yfir nýliðið ár og rýna í ókomna mánuði. Þeir eru næsta ein-
róma um að þótt árið verði krefjandi megi greina jákvæð merki. Hér fara greinar nokkurra þeirra sem til var leitað.