Fréttablaðið - 14.10.2010, Qupperneq 46

14. OKTÓBER 2010 FIMMTUDAGUR8 ● fréttablaðið ● vetrardekk
● KEPPST VIÐ AÐ FINNA UPP HJÓLIÐ Í árdaga bílamenning-
ar urðu eigendur ökutækja að skipta mun oftar um dekk en í dag, enda
mikið vatn runnið til sjávar síðan Charles Goodyear fann upp dekkja-
gúmmíið árið 1844. Það var svo John Dunlop sem fann upp loftfyllt reið-
hjóladekk fjórum árum síðar, en Andre Michelin reyndi þau fyrst undir bíl
árið 1895, án árangurs.
Fyrsta dugandi hjólbarðann hannaði uppfinningamaðurinn Philip
Strauss árið 1911, en dekkin seldi hann í gegnum fyrirtæki sitt Hardman
Tire & Rubber Company. Formgerð og uppbygging þeirra dekkja var afar
ólík því sem nú þekkist, og reyndar voru dekk Strauss keimlík reiðhjóla-
dekkjum með innri, uppblásinni slöngu til að skapa nógu þétta undir-
stöðu fyrir ytri gúmmíhjólbarðann.
Ending nútímadekkja hefur aukist mjög frá því að Strauss lagði línurn-
ar fyrir einni öld, en langlífi dekkja nú má rekja til háþróaðrar tækni og
mun hentugri efniviðar.
● NEGLD EÐA ÓNEGLD?
Við dekkjaval er best að hafa
í huga aðstæður og atferli
hvers og eins, það er að segja
hvort fólk þarf raunverulega
á negldum hjólbörðum að
halda til dæmis vegna búsetu,
ferða yfir heiðar að vetrarlagi
og svo framvegis. Vegna aug-
ljósra aukaverkana nagladekkja,
svo sem slits á vegum og
götum, hávaða og rykmengun-
ar, er æskilegt að þeir sem ekki
þurfa á þeim að halda aki um
á ónegldum vetrardekkjum á
þeim árstíma þegar
lög kveða á
um notk-
un slíkra
dekkja.
Heim-
ild: Vís-
inda-
vefur-
inn
Bifreiðaeigendur þurfa að gæta
þess að varadekkið sé í lagi og á
sínum stað og þá sérstaklega áður
en lagt er af stað í langferðalög.
Búnaðurinn sem nauðsynlegt er
að fylgi varadekki er meðal annars
tjakkur, góður felgulykill, viðvör-
unarþríhyrningur og ekki er verra
að hafa vasaljós við hendina meðan
á skammdeginu stendur.
Passa þarf að nægur loftþrýst-
ingur sé í varadekkinu og einnig
þurfa bílstjórar að athuga hvort
þeir kunni ekki að losa dekkið þar
sem varadekkin eru oft fest á mis-
munandi hátt. - jma
Til vonar og vara
Að skipta um dekk getur verið skemmti-
legt, en það getur orðið martröð líkast
ef rétt tæki og tól vantar.
Keppni skrímslatrukka, eða monster trucks,
nýtur mikilla vinsælda í öllum heiminum en þó
mest í Bandaríkjunum þar sem keppnin varð til
á áttunda áratugnum.
- Keppni skrímslatrukka er haldin í borgum um allan
heim á öllum árstíma. Heimsmeistaramótin eru þó
ávallt haldin í Las Vegas í mars á hverju ári.
- Dekk skrímslabílanna eru oft á tíðum 66 tommur.
Venjulegt lið notað í kringum átta dekk á hverju ári
en hvert þeirra kostar 2.600 dollara.
- Stærð trukkanna er mismunandi en meðalstór bíll
er um 4,5 tonn og um 3,5 metra hár og breiður og 6
metra langur.
- Keppnin fer jafnan fram samhliða öðrum mótor-
íþróttum á borð við mótorkross og dráttavélatog.
- Skrímslatrukkasýning gengur yfirleitt út á að
bílarnir aka yfir og kremja minni bílhræ undir
risavöxnum dekkjunum.
- Ekki aðeins litlir bílar verða fyrir barðinu á skrímsl-
unum sem einnig fá að spreyta sig á húsbílum, skóla-
rútum og litlum flugvélum.
Dekk sem mylja smábíla
Sjö tonna skrímslatrukkur sýnir hvers hann er megnugur. Smábíllinn má sín lítils gegn ofurdekkjum trukksins. NORDICPHOTOS/GETTY
Þekkti trukkurinn Bigfoot flýgur yfir bílhræ á skrímslatrukka-
sýningu í Anaheim í Kaliforníu árið 1989. NORDICPHOTOS/GETTY
Borgardekk