Morgunn - 01.06.1983, Blaðsíða 96

94
MORGUNN
Josephson nefnir hugsanlegan möguleika úr dýraríkinu.
Gerum ráð fyrir tilvist dularfullra sviða umhverfis okkur,
sem verka mjög dauflega á efnið. Er hægt að athuga þessa
víxlverkun á nokkurn hátt?
Gerum þá ennfremur ráð fyrir að áhrif slíks sviðs fælust
í örsmáum krafti á frumeind eða frumeindakjarna. Kraftur
þessi gæti verið svo smár, að við gætum hvorki mælt hann
í efnishlutum vissrar stærðar né í víxláhrifum frumeinda
sökum hins mikla skriðþunga (momentum) eindanna.
Á hinn bóginn mundi áhrifa þessa veika sviðs gæta með
einum hætti. 1 líffræðikerfum eru fyrir hendi vissir hlutir,
sem eru einmitt þannig úr garði gerðir, að þeir geta upp-
götvað eða skynjað afar veik svið. „Hlutir“ þessir eru
efnahvatasameindir. Efnahvatar geta verið mjög viðkvæm-
ir fyrir ýmsum áhrifum vegna þess að þeir eru í rauninni
gerðir úr sameindum, sem breyta lögun sinni mjög auð-
veldlega. Þannig gæti kraftur, sem verkaði lítils háttar
ólíkt á frumeind ólíkra frumefna, t.d. kolefnis, köfnunar-
efnis, fosfórs, osfrv., aflagað hvatann. Ennfremur er vitað
að hvatar örva efnahvörf í lifandi frumum með hætti, sem
fer mjög eftir lögun þeirra. Þannig gætu hvatar einmitt
haft þá eiginleika sem þarf tii að skynja óvænta gerð sviða.
MINNI OG SVIPMÓT
Annar enskur eðlisfræðingur, Ted Bastin að nafni, hefur
íhugað dulræn fyrirbæri, einkum hugmegin, með hliðsjón
af nútímaþekkingu. Hann hefir brotið heilann um grund-
völl eðlisfræðinnar og telur ýmsar viðurkenndar hugmynd-
ir um rúm og tíma vera ófullnægjandi til skýringar á
skammtafræðilegum niðurstöðum (quantum theory). (2).
Grundvallarhugmynd eðlisfræðinnar um rúm og tíma
er sú, að rúm sé í samhengi og tíminn óslitinn. Baksvið
beggja þessara þátta er jafnt, einþætt, sídeilanlegt sam-
hengi (continuum). Eðlisfræðilegar einingar eru staðsettar
í þessum ,,samhengjum“ rúms og tíma. Frumeiningarnar
eru eindir (particles) og svið (fields). Eindirnar eru tákn-