19. júní - 19.06.1957, Qupperneq 8

réttindabaráttu sinni og stóðu brátt sem þær fram-
sæknustu í Alþjóðasambandi kvenréttindasamtak-
anna. Vegna enskukunnáttu Laufeyjar urðum við
brátt sérstaklega góðir vinir, og á Alþjóðaþingi
kvenna í Kaupmannahöfn 1939 barst mér boð frá
þeim mæðgum að heimsækja þær í Reykjavík, og
þeir dagar, sem ég dvaldi hjá þeim á Islandi, verða
mér ógleymanlegir, hið stórfenglega land og fólkið
sjálft. Það var ekki eingöngu á heimili frú Bríetar,
sem ég naut alúðar og gestrisni. Sem vini hennar
var mér alstaðar tekið opnum örmum, og ég fann,
hve mikil itök hin gamla baráttukona átti í kon-
um landsins og var mikils metin, og ég stend enn-
þá i djúpri þakkarskuld við þessar sjaldgæfu og
mikilhæfu konur, að veita mér kost á að heim-
sækja land þeirra og þjóð, — þjóð, sem ég minn-
ist með djúpri aðdáun og virðingu.
Ellen Hagen:
Á Alþjóðafundinum um kosningarrétt kvenna í
Stokkhólmi 1911 sá ég Brietu í fyrsta sinn. Hún
vakti eftirtekt með sínum hyggilegu tillögum, sem
báru vott um reynslu og skýrar hugsanir. Þar
við bættist, hve hún var tignarleg í sínum glæsi-
lega þjóðbúningi úr skinnbryddu flaueli með gull-
útsaum og dýrmætum skartgripum. Allar íslenzk-
ar konur líkjast drottningum í hátíðarbúningi sín-
um, og Briet frekar en nokkur önnur.
Seinna hittumst við eftir því sem árin liðu á
kvennnfundum víðs vegar um Evrópu. í Búda-
pest 1914 var hún í fylgd með ungri dóttur sinni,
Laufeyju, sem seinna hélt áfram starfi móður sinn-
ar, þangað til hún dó löngu fyrir aldur fram. Og
ég minnist, hversu gaman var að horfa á þær
mæðgumar saman.
í einni veizlunni lyftu hinir fjörugu Ungverjar
Laufeyju upp á borð til þess að allir gætu séð hina
ungu ljóshærðu stúlku í hennar fagra búningi.
Það var áhrifamikið að heyra Bríetu lýsa ástand-
inu fyrir hundrað árum síðan. Hún kom frá góðu
og vel stæðu heimili, og þó varð hún dálítið bitur
þegar hún minntist æsku sinnar. „Ég varð að gæta
fénaðarins úti um hagann, meðan bróðir minn
fékk að sitja inni í hlýrri stofu og lesa. Og þó
hafði ég meiri áhuga fyrir að lesa og læra en
hann. Slík voru kjör dætranna.“ En með seiglu
ávann hún sér þekkingu og menntun. Og ekki
einungis fyrir sjálfa sig. Hún hafði forystuna um
meiri réttindi fyrir allar konur, meira frelsi, aukna
þekkingu og menntun, bætta félagslega og fjár-
hagslega afkomu. Vopnið til að opna margar lok-
aðar dyr voru kosningarrétturinn og borgaraleg
réttindi. Og þess vegna tók baráttan fyrir þess-
um réttindum mestan tíma hennar og vinnu.
Hún gaf út Kvennablaðið í mörg ár og sagði
konunum, að það væri skylda þeirra, ásamt mörg-
um, að fylgjast með stjórnmálalegri framþróun.
Við í Svíþjóð fengum sent Kvennablaðið og
reyndum þannig að fylgjast með hinni miklu
hreyfingu, sem Bríet, eftir að hún varð formaður
Kvenréttindafélagsins, vakti; með blaðinu og á
fyrirlestraferðum sínum.
Þegar Alþingishátíðin 1930 nálgaðist, fékk ég
boð frá Kvenréttindafélaginu til þessara hátíða-
halda, sem allur heimurinn tók þátt í.
Ég tók mér fari með „Ölafi helga“, skipinu, sem
hafði innanborðs fulltrúa frá ríkisstjórnum allra
Norðurlanda, háskóla- og vísindamenn. Sú fyrsta,
sem kom um borð til að bjóða okkur velkomin —
því gleymi ég aldrei — var Bríet Bjamhéðins-
dóttir!
Hversu frábærlega vel hafði ekki allt verið und-
irbúið. Þeir, sem voru svo hamingjusamir að fá
að taka þátt í þessum hátíðahöldum, gleyma þeim
aldrei. Eftir Alþingishátíðina hafði Bríet stofnað
til mikils kvennafundar i Neðri deildar-sal Alþing-
is, þar sem konur viðs vegar af landinu sögðu frá,
hvemig málum væri háttað í sinni sveit, ræddu
óskir sinar og framtíðaráætlanir. Ég minnist enn,
hversu margar konur báðu mig að bera kveðjur
til Selmu Lagerlöf, með þakklæti fyrir allt það,
er hún hefði veitt þeim með bókum sínum.
En skýrast af öllum minningum frá samveru-
stundum mínum með Bríetu, er sú stund, er ég
gekk við hlið hennar um hina fjöllum kringdu
Þingvelli. Hverja þýðingu sá staður, sem tengdur
er hugtakinu lög og réttur, hefur haft á þjóðina í
þúsund ár, varð mér ljóst við frásagnir hennar.
„0, ef þið Svíar gætuð skilið, hvaða þýðingu Þing-
vellir hafa fyrir okkur. Þegar móðirin leiddi börn-
in sín gegn um Almannagjá og fram hjá Lögbergi
voru þau hátíðleg og þögul, eins og þegar gengið
er í kirkju. Og litla drengnum var sagt að halda
á hrífunni sinni í hendinni.“
Á þeirri stundu var eitthvað af hinni fornu sögu-
stemningu yfir hinni vökulu nútíðarkonu, sem þó
horfði til framtíðarinnar.
Þannig vil ég minnast Bríetar Bjarnhéðinsdóttur.
6
19. JfJNÍ