19. júní - 19.06.1957, Blaðsíða 41

aldaraðir höfðu verið undirstaða alls atvinnu- og
menningarlífs í landinu.
Með breyttum atvinnuháttum og flutningi þús-
unda til kaupstaðanna gjörhreytast allar uppeldis-
aðstæður á mjög skömmum tíma.
Flestir fara til Reykjavikur. Ibúunum fjölgar ört.
1918 eru þar aðeins 15 þús. íbúar, en 1930 eru þeir
orðnir 30 þús. og í dag 60 þús. eða rúmur þriðj-
ungur landsmanna.
Lifnaðarhættir eru enn ekki i svo föstum skorð-
um, að tekizt hafi að móta heilsteypta kaupstaðar-
búa með þeim skyldum og hömlum, sem því fylg-
ir að búa í þéttbýli. Los það, sem virðist oft ein-
kennandi, sést bezt á unglingunum. Þegar svo við
bættist hið óvenjulega ástand stríðsáranna og eftir
þau, .þá þarf engan að undra, þótt allfjölmennur
hópur vegvilltra unglinga sé í Rejdíjavik.
Það er staðreynd, að' allmörg heimili eru ekki
þess megnug að veita börnum nauðsynleg upp-
eldisskilyrði til þess að tryggja eðlilegan þroska
þeirra.
Barnaverndarnefndin hefur á hverju ári haft af-
skipti af tugum heimila, sem af ýmsum ástæðum
hafa verið ófær til þess að annast börn. Húsnæðis-
vandræði, hjónaskilnaðir og drykkjuskapur hefur
oftast verið aðalorsökin fyrir upplausn heimilanna
og óreglu á börnum.
Hlutverk barnaverndarnefnda er aðallega þrí-
þætt, i fyrsta lagi, að útvega samastað munaðar-
og umkomulausum börnum og fylgjast með líðan
þeirra, — að vernda börn og forða þeim frá þvi að
lenda á villigötum, — og í þriðja lagi, að beina
á réttar brautir einstaklingum, sem afvega hafa
farið.
Um munaSarlaus börn.
Því yngri sem börnin eru, þess auðveldara er að
fá þeim varanlegt fóstur. 1 Reykjavík hafa alltaf
verið langir biðlistar af hjónum, sem reiðubúin
eru til þess að taka fósturbörn. Nefndin hefur að-
stoðað hundruð hjóna við ættleiðingar á þessum ár-
um. Fósturforeldrar hafa undantekningarlaust ann-
azt fósturbörnin sem sín eigin börn. Þegar stálpuð
börn verða munaðarlaus, er oft miklu erfiðara að
lítvega þeim fósturforeldra. Þau börn, sem muna
sína eigin foreldra, eiga erfitt með að komast í
náin tengsl við vandalausa. Söknuður situr í þeim
og mótar oft skapgerð þeirra.
Þegar barnakona fellur frá stórum bamahóp, er
19. JÚNÍ
föðurnum sjaldan mögulegt að halda saman heim-
ili með ráðskonum, sem oft ráða sig aðeins til
nokkurra mánaða í senn. Þegar ókunnug kona
kemur á heimilið haust og vor, kynnist hún börn-
um litið og getur lítil áhrif haft á uppeldi þeirra.
Af þessum ástæðum tíðkast það ennþá, að systkina-
hópi er tvístrað í marga staði, og eykur það mikið
á einstæðingsskap barnanna. Barnaverndarnefnd-
inni er þó fyllilega ljóst, hvaða afleiðingar slikt
hefur fyrir bömin. Þegar bezt lætur er börnunum
komið á bamaheimili til bráðabirgða.
Hér fer því oft svo, að yngstu bömin komast
til fósturforeldra, 5—6—7 ára börnin verða eftir
á barnaheimilunum, en þau elztu, 11—12—13 ára
komast á sveitaheimili.
Ég þekki mörg dæmi þess, að elztu börnin dreym-
ir um að ná saman systkinahópnum, til þess að
halda heimili með þeim. Dæmi eru þess, að 12
—13 ára telpa hefur lagt allt upp úr því að fá að
halda heimili fyrir yngri systkini, gleymt öllu öðm
en þvi, að vera systkinunum forsjá. Barnaverndar-
nefndin studdi það svo sem hægt var. Annað dæmi
er af telpu úr 9 barna hópi. Þegar hún var orðin
18 ára hafði hún með bréfaskriftum og ferðalög-
um kynnzt öllum systkinum sínum og ráðgerði að
ná þeim saman. Hafði hópurinn þá verið dreifður
i 9 ár. Þess em lika dæmi, að fósturforeldrar, sem
tóku eitt barn af s}rstkinahóp, kynntust hinum
með bréfaskriftum, og þegar þau fundu inn á það
óyndi, sem þjáði börnin sitt á hvorum stað, leiddi
það til þess, að þau fóm að safna börnunum til
sín og hafa nú fjögur þeirra á heimili sínu.
Ótal dæmi mætti nefna, sem sanna, að breyt-
inga þarf við á uppeldisháttum munaðarlausra
barna. Hér er ekki rúm til þess að fara frekar út
í það.
Rannsóknir síðari tíma liafa leitt í ljós, að fjöl-
mennar stofnanir virðast sjaldan þess megnugar
að veita börnum það öryggi og þá ró, sem þau
þurfa til þess að þroskast eðlilega og verða hæfir
og heilbrigðir einstaklingar, þegar út i lífið kemur.
Víða er farið að hafa heimilin smá — aðeins 7 til
10 börn saman hjá fóstrum eða fósturforeldrum,
sem annast allt uppeldi og fylgjast með barninu,
allt til þess tíma, að það er orðið sjálfstæður ein-
staklingur.
Nvi stendur fyrir dyrum að byggja heimili fyr-
ir munaðarlaus börn á vegum Reykjavíkurbæjar,
en heimilið, sem starfrækt hefur verið fyrir allt
að 20 börn, er í húsnæðishraki. Vonandi verður
hægt að hagnýta reynslu annarra þjóða og að byggð
39
L