19. júní - 19.06.1993, Blaðsíða 18

18
2. TBL.1993
Að „kjarna"
jafnréttið
Texti: Valgerður Katrín Jónsdóttir
Myndir: Rut Hallgrímsdóttir
„Þessar appeldisaðferðir eru mitt innlegg í jafrréttisbaráttuna, segir Margrét Pála Ólafi-
dóttir hugmyndafrœðingur Hjallastefhunnar.
„Fyrst hafði ég hugsað mér að hafa kynjaskiptinguna
minni, greina strákana og stelpurnar sundur í fáa tíma á
dag. En svo var ég á vakt í Kvennaathvarfinu er 19 ára
gömul stúlka kom með tvö börn sín. Hún hafði komið pang-
að í strætó með yngra barnið í burðarrúmi. Það var nötur-
legt að horfa upp á þetta. Ég spurði hvers vegna hún hefði
ekki fengið sér btl. Hún sagði að pau ættu jeppa en pegar
maðurinn myndi vakna úr áfengisvímunni morguninn eftir
yrði hann æfur ef hann hefði ekki búinn. Og pá ákvað ég að
gefa engan afslátt á kynjaskiptingu sem leið á leikskólanum
sem ég var að skipuleggja og reyna pannig að breyta pess-
um viðhorfum um pað hver hefði forgang. Þessi voru við-
horf peirra sem höfðu alist upp í stöðugri blöndun kynj-
anna sem skólakerfið hefur ástundað. Eg sá enga aðra leið
til að reyna að breyta pessum viðhorfum par sem konan
hafði orðið undir og hlutskipti karlsins var ekki betra."
Það er Margrét Pála Ólafsdóttir,
leikskólastjóri á Hjallabraut í
Hafnarfirði, sem segir hér frá.
Hún er hugmyndafræðingur
nýrrar stefnu í dagvistarmálum
sem vakið hefur mikla athygli, að minnsta
kosti erlendis. Margrét Pála segir að öllu
ytra jafnrétti sé náð í samfélagi okkar en
kynin hafi hins vegar ekki jafnan rétt til að
nýta sér jafnréttið í reynd. Hinn ójafni
réttur felist í óáþreifanlegum þáttum, svo
sem hugsun og afstöðu okkar — hvað og
hvort við þorum, viljum og getum nálgast
tilveruna án tillits til gamalla viðhorfa og
hindrana, svo notuð séu orð hennar sjálfr-
ar. Því verði að ráðast að kjarna málsins,
skilja hismið frá kjarnanum, finna rót
vandans sem er viðhorf, hugsun og afstaða
okkar.
„Við erum svo góðar“
Frumhugmyndina að kynjaskiptum
leikskóla segist hún hafa fengið frá börn-
unum sjálfum, eins og reyndar flestar aðrar
góðar hugmyndir. í einum matartímanum,
er hún var með blandaðan hóp, gerðist
einn drengurinn uppvöðslusamur og
teygði sig yfir matarborðið til að ná sér í
matardisk. Hún togaði hann til baka og
hastaði á hann að venju. Þá varð henni lit-
ið á andlit stúlknanna við borðið. Svipur
þeirra sagði meira en nokkur orð. „Þetta
gerum við aldrei, við erum svo góðar.“
Strákarnir voru strax farnir að ná sér í at-
hygli fram yfir þær, jafnvel þó að athyglin
væri neikvæð. Þær voru farnar að læra að
vera óvirkir þátttakendur og hvernig sem
reynt var að efla frumkvæði þeirra í blönd-
uðum hópi tókst það ekki, strákarnir efld-
ust hins vegar að sama skapi.
í upphafi starfsins að kynjaskiptum leik-
skóla ræddu fóstrurnar sín í milli þau við-
horf sem þær báru til stúlknanna og
drengjanna. I Ijós kom að þær voru sjálfar
uppfullar af þeirri drengjadýrkun og kven-
fyrirlitningu sem einkennir okkar samfé-
lag. Þó að lögum sé breytt þá eru viðhorf
lífsseigari en lög og þau breytast ekki nema
markvisst sé unnið gegn þeim. Fóstrurnar
settu saman lista yfir þá eiginleika sem
þeim fannst neikvæðir í fari stúlknanna.
Það sem þær áttu erfitt með að þola í fari
stúlknanna var vælugangur, seinvirkni,
smjaður, roluskapur, hvernig þær „plott-
uðu“ hver við aðra, báðu aðra um að taka
ábyrgð á sér, voru bjargarlausar, mökkuðu,
fóru í uppgerðarfýlu, fengu samþykki ann-
arra á sjálfum sér, pukruðu, voru með nei-
kvæða stjörnudýrkun, voru vitlausar og
hlustuðu ekki á leiðbeinandann, þær
kvörtuðu, áttu bágt, höfðu litla einbeitingu
og voru í samlokustandi eða með hjóna-
bandstilhneigingu. Það sem þær áttu erfið-
ast með að þola hjá drengjunum hins vegar
var gól, hávaði, hamagangur, hreyfiþörf,