19. júní - 01.10.1995, Blaðsíða 5

tvö plögg. Annars vegar yfirlýsing ráð-
stefnunnar sem er þriggja blaðsíðna löng
og hins vegar framkvæmdaáætlun ráð-
stefnunnar. Framkvæmdaáætlunin er
miklu meira plagg, upp á 130-140 bls. Að
henni hefur verið unnið frá því í ársbyrjun
‘93. Sú vinna fór þannig fram að á svæða-
ráðstefnunum 1994 voru slíkar fram-
kvæmdaáætlanir unnar og þær sendar til
New York á skrifstofu framkvæmdastjór-
ans, þar sem drög að framkvæmdaáætlun
fyrir ráðstefnuna í Peking voru tekin sam-
an úr öllum þessum áætlunum. Þau drög
voru til skoðunar á fundi í New York í
fyrravor og kostuðu mikinn hávaða og
miklar deilur. Vestrænar konur voru mjög
óánægðar með þau drög sem lágu fyrir í
upphafi þess fundar.
Fundurinn, sem upphaflega átti
að standa í 3 vikur, var þvf framlengdur
um 3 daga til þess að ljúka verkinu og er
það með eindæmum að slíkt sé gert á vett-
vangi SÞ. Eftir fundinn lágu drögin samt
ekki fullgerð fyrir, þriðjungur þeirra var
enn innan sviga en það þýðir að ágrein-
ingur var enn um þau atriði.
Sumarið var heitt en það var vel
nýtt, miklum gögnum safnað saman og
þau send þvers og kruss um heiminn, og
margir fundir haldnir, samráðsfundir og
„undir fjögur augu“-fundir. Og þegar líða
tók á sumarið jukust vonir unt að komið
væri fram sameiginlegt plagg sem hægt
væri að leggja fram í Peking.
„Þegar við komum nú heim frá
Peking erum við harla ánægðar, við erum
með miklu betra plagg en við höfðum
þorað að vona snemma sumars eftir l'und-
inn í New York,“ segir Sigríður Lillý.
Yfirlýsingin var svo unnin í Pek-
ing. Þar eru meginpunktarnir úr fram-
kvæmdaáætluninni teknir fram.
Atökin um yfirlýsinguna voru
mikil og segir Sigríður Lillý það sýna og
sanna að málefni kvenna, réttindi þeirra
og staða, séu hápólitísk mál. „Það sjá
margir hag sínum borgið með því að hefta
réttindabaráttu kvenna heima fyrir og þeir
vilja því alls ekki færa þeim í hendur
framkvæmdaáætlun sem gæti bætt stöðu
þeirra og fært þeim jafnrétti. Þetta á jafnt
við um stjórnvöld ýmissa landa og for-
svarsmenn trúarhópa.“
Vatíkaninu snýst hugur
Vatíkanið hefur lillögurétt á SÞ
fundum og fulltrúar þess hafa haft sig
mjög í frammi í undirbúningi ráðstefn-
unnar. Athyglisvert var að fylgjast með
því hve gott samstarf var á milli þeirra og
múslimaríkjanna í vor í New
York.
Sigríður Lillý segir
skilning á Vesturlöndum, og þó
einkum Norðurlöndum, fara
vaxandi á því að málefni
kvenna séu engin einkaverkefni
kvenna heldur eigi karlar og
konur að vinna að þeim í sam-
einingu. Sameinuðu þjóðirnar
gefa hvergi til kynna að í sendi-
nefndum á kvennaráðstefnum
skuli bara vera konur og þar eru
líka margir karlar. En frá ákaf-
lega mörgum löndum, og þá
helst múslimalöndum og í
nefndinni frá Vatikaninu, voru
karlmenn í meirihluta og þeir
voru oftast í fyrirsvari.
Eftir hávær mótmæli
kaþólskra kvenna í sumar,
fengu þeir í páfagarði konu til
að vera í forsvari fyrir sendi-
nefnd Vatikansins í Peking.
„Það má segja að það merkileg-
asta sem gerðist í undirbúnings-
ferlinu í sumar hafi verið breytt
afstaða Vatikansins til kvenna,
sem kom m.a. fram í bréfi sem
páfinn skrifaði í sumar, þar sem
hann biðst afsökunar á framferði kirkj-
unnar gagnvart konum. Þar kynnir hann
einnig afstöðubreytingu til fóstureyðinga.
Hann segir í þessu bréfi að það sé ekki
synd konunnar að láta eyða fóstri ef henni
hefur verið nauðgað, heldur sé það synd
mannsins sem nauðgaði henni og þess
samfélags sem lætur slíkt viðgangast."
Önnur athyglisverð breyting á
afstöðu Vatikansins kom frarn í viðhorfi
þeirra til ritorðsins „gender" þegar kom
að því að koma sér saman um yfirlýsing-
una í Peking. Engin íslensk þýðing er til á
orðinu „gender“ en það hefur verið skýrt
þannig að það sé „félagslega mótað kyn-
hlutverk“. „Ef „gender“ er notað í texta
um hlutverk kynjanna þá fær hann annað
yfirbragð. íað er þá að því að kynhlut-
verkin séu ekki eða hafi verið í eitt skipti
fyrir öll ákvörðuð heldur geti þau þróast
með breyttum breytanda," segir Sigríður
Lillý. En kaþólsku löndin í Suður-Amer-
íku, með Vatikanið í broddi fylkingar,
sættu sig engan veginn við að nota þetta
orð á fundinum í fyrravor, vildu bara nota
orðin konur og karlar, af því að þeir álitu
að kynhlutverkið væri klárt, það væri
fyrst og fremst hlutverk konunnar að vera
heima og annast börn og bú og þar væri
ekki um neinar breytingar að ræða þrátt
fyrir breytingar í samfélaginu. I Peking
hafði afstaða kaþólsku kirkjunnar breyst.
Þar gerðu fulltrúar hennar grein fyrir því
að kynhlutverkið, hlutverk konunnar í
samfélaginu og fjölskyldunni, gæti og
ætti að taka breytingum með breyttu sam-
félagi, með aukinni menntun kvenna, og
að það skipti einnig ákaflega miklu máli
að konur væru sjáanlegar þar sem ákvarð-
anir væru teknar.
í sumar skildu því á mikilvægan
hátt leiðir með múslimaríkjum og
Vatikaninu, sem áttu svo mikla samleið í
fyrravor. Sigríður Lillý segir að skýringin
sé einföld: „Kaþólskar konur létu ekki
bjóða sér framgang Vatikansins og í stað
þess að gefast upp gagnvart ofurefli þess
sóttu þær í sig veðrið og stunduðu skæru-
hernað orðsins í allt sumar og unnu þenn-
an sigur sem virðist ekki stór fljótt á litið
en þegar haft er í huga hve ítök kaþólsku
kirkjunnar eru sterk víða um heim og hve
erfitt hefur reynst að fá hana til að lifa í
takt við tilveruna, þá var sigurinn stór.“
Kaþólsku kirkjunni þótti þó Fu-
jimori, forseti Perú, hafa kastað stríðs-
hanskanum þegar þar í landi voru sam-
þykkt lög sem heimila konum að nota
getnaðarvarnir. En hann sagði í ræðu á
ráðstefnunni í Peking spurninguna snúast
um það að veita konum réttinn til lífsins
og að geta brauðfætt þjóðina.
5