19. júní - 01.10.1995, Blaðsíða 28

• KVENNARAÐSTEFNAN:
Sigrún Sigurðardóttir:
KÍNA HEILLAÐIHANA
Bryndís Dagsdóttir var búin að reyna að
kornast til Kína í nokkur ár án árangurs
þegar hún sá auglýstan styrk til náms
þar. Hún sótti um og var önnur tveggja
Islendinga sem lilutu styrki til náms íþví
framandi landi. Þetta var árið 1982.
Ferðalög heilluðu og að fá tœkifœri til
að kynnast háttum og siðum fólks ífjar-
lœgum löndum var eftirsóknarvert. For-
vitnin um það hvernig fólki líður, livað
það hugsar og hvaða drauma það á,
seiddi hana til Kína.
Hvað kom henni mest á óvart?
„Eiginlega allt - þarna er allt svo
mikið öðruvísi - maður kemur inn í allt
öðruvísi heimshluta og sér allt aðra tækni
en er hér á Vesturlöndum. Eg tapaði t.d.
farangrinum mínum og þurfti að kaupa
ýmsa hluti sem við á Vesturlöndum þurf-
um að nota, og teljum nauðsynlega, sápu,
tannbursta, ýmsan fatnað til skiptanna
o.s.frv. Það reyndist mjög erfitt að finna
þetta í verslunum í Bejing og það var
fljótt að berast út til útlendinganna við há-
skólann ef einhver fann hársápu sem upp-
fyllti kröfur Vesturlandabúa.“
Bryndís áttaði sig fljótlega á því að til að
læra eitthvað í málinu yrði hún að vera í
Kína lengur en eitt ár. Arin hennar urðu
því þrjú. Hún segir að eftir hálft ár hafi
hún og vinkonur hennar geta talað nóg til
að geta keypt farmiða og pantað mat á
veitingahúsum, en þær komust fljótt að
raun um það að í sveitum landsins var
kínverska skólamálið þeirra ekki talað af
sveitafólkinu.
A Vesturlöndum er mikið lagt upp úr því
að fólk fái tækifæri til að læra það sem
hugurinn stendur til. Hvernig er það í
Kína?
„Sumir fá að velja en aðrir ekki.
Það er erfitt að komast inn í háskólana í
Kína, fólk þarf að taka ströng inntökupróf
og það er aðeins örlítið brot af nemendum
sem kemst inn. Háskólarnir í Beijing og
Shanghæ eru eftirsóttastir og Beijinghá-
skóli hefur lengi þótt einn af þeim bestu í
Kína. Það er ekki mikið um að börn
bændafólks komist í háskóla. Foreldrar
þeirra kínsversku ungmenna sem ég
kynntist á námsárum mínum voru yfirleitt
menntafólk sem kom frá hinum ýmsu
borgum Kína. Einn af samstúdentum mín-
um var frá Huariou, þar sem kvennaráð-
stefnan var haldin. Foreldrar hans voru
bændur og það þóttu mikil tíðindi þegar
hann komst í háskólann því það hafði
aldrei áður gerst í þeirra sveit að bónda-
sonur kæmist til náms í fínasta háskóla
Kína - Beijingháskóla. Það er ljóst að fólk
í borgum hefur betri undirstöðu en sveita-
fólkið til að ná prófum inn í háskólana.“
Vesturlandakona er í eðli sínu forvitnileg í
augum Kínverja og skólafélagar Bryndís-
ar notuðu sér návist hennar til að æfa sig í
því að tala ensku.
„Kína var að opnast á þessum
árum og allir voru að reyna að læra ensku,
töldu sig hafa meiri möguleika til að kom-
ast í nám erlendis eða fá vinnu hjá erlendu
fyrirtæki ef þeir töluðu ensku, tungumálið
sem fólk trúði að mundi koma því áfram í
lífinu, jafnvel fremur en sjálft háskóla-
námið.“
Kínverjar eru mjög gestrisnir. Ef gestur
kemur inn á heimili þeirra fer hann ekki
aftur fyrr en hann hefur borðað heitan
málsverð. Það þykir sjálfsögð kurteisi að
bjóða gestum í mat. Bryndís segist hafa
verið fastur gestur á kínversku heimili þar
sem norsk vinkona hennar bjó, ásamt kín-
verskum manni sínum, foreldrum hans og
ömmu og afa. Frá þeim fór hún aldrei
svöng og það sem meira var, á borðum
var algengur heimilismatur, ekki veitinga-
húsamatur.
í dag eru sérstök stúdentaheimili fyrir út-
lendinga en á þeim árum sem Bryndís var
í Kína var það skylda að stúdentar byggju
á stúdentagörðum og útlendingur deildi
herbergi með Kínverja. Einkalíf var vitan-
lega ekkert. í mötuneyti skólans gátu allir
borðað, en slíkur matur er þreytandi til
lengdar og ekki leið á löngu þar til ís-
lenska stúlkan hagaði sér eins og sam-
stúdentar hennar, fékk sér rafmagnshellu
og eldaði frammi á gangi sín hrísgrjón,
sitjandi á hækjum sér eins og hinir.
Kínverskir vinir Bryndísar frá þessum
árum eru flestir fluttir frá Kína. Fólk taldi
sig hafa betri möguleika utan Kína en inn-
an. Sumir fóru utan til náms og ílengdust
svo. Einn vinur Bryndísar býr í Beijing og
hefur góða vinnu, kennir við háskóla-
stofnun og hefur þar húsnæði, en launin
eru lág svo að hann, eins og svo rnargir
Kínverjar, er með eigin verkefni utan
vinnunnar og hefur dágóðar tekjur af því.
Hann getur farið til erlendra vina sinna frá
námsárunum, sem bjóða honum að heim-
sækja sig, en slík heimboð auðvelda hon-
um að fá vegabréfsáritun.
Oopinberu kvennaráðstefnuna í Huariou
sátu 35 þúsund konur, samkvæmt opin-
berum tölum, þar af voru 5000 kín-
verskar. „Það var mikill fjöldi kínverskra
kvenna þarna en aðeins brot af þeim gat
bjargað sér á öðrum tungumálum. Þær
áttu því erfitt með að fylgjast með, gáfust
upp og yfirgáfu ráðstefnuna. Eg hitti fjöl-
margar kínverskar konur sem kvörtuðu
sáran yfir því að dagskráin væri ekki til-
tæk á kínversku og þær gátu því ekki átt-
að sig á því hvaða fyrirlestrum þær hugs-
anlega hefðu áhuga á. Við sátum saman
um stund og ein vinkona mín fór í gegn-
um dagskrána með þeim og hjálpaði þeim
að velja fyrirlestrum sem gátu komið
þeim að gagni. Opinberlega var sagt að
dagskráin lægi öll fyrir á kínversku, en
samkvæmt þessum konum var það ekki
rétt.“
Það getur sjálfsagt enginn svarað því
hvort kvennaráðstefnan í Beijing muni
hafa einhver varanleg áhrif á líf kín-
verskra kvenna, hjálpa þeim í baráttu
þeirra fyrir frelsi og jafnrétti. En þarna
voru fulltrúar margra samtaka og hópa,
svo það má gera ráð fyrir að reynsla
þeirra komi kínverskum konum að gagni
og þannig margfaldist áhrif þessarar um-
deildu ráðstefnu.