Fréttablaðið - 26.03.2011, Side 22

Fréttablaðið - 26.03.2011, Side 22
26. mars 2011 LAUGARDAGUR22 Í lok maí verður haldin þjóðaratkvæðagreiðsla á Möltu, sú fyrsta síðan 2003, þegar þjóðin ákvað að ganga í ESB. Nú skal kosið um hvort leyfa eigi hjón- um að skilja. Malta er kaþólskt land og þar þarf fólk að fara í eitthvert annað land til að sækja um og fá lögskilnað. Snúa svo til baka með stimplaða pappíra, sem eru afhentir maltneskum yfirvöldum svo skilnaður megi ganga í gegn. Nú á að breyta þessu þannig að eftir fjögurra ára skilnað að borði og sæng megi fólk skilja að lögum, án þess að þurfa að fara úr landi. „Ég vil búa í Evrópuríki, sem þýðir ekki bara að maður fljúgi til Brussel eða fari í ESB-röðina á flugvöllum. Það þýðir að maður lifir samkvæmt evrópskum gildum,“ segir Joseph Muscat, formaður stærsta stjórnar- andstöðuflokksins, Verkamannaflokksins, í viðtali við AFP. Muscat styður lögleiðingu skilnaðar, ólíkt Gonzi forsætisráðherra. Öll önnur ESB-ríki leyfa skilnað. Tæp níu prósent maltneskra þingmanna eru konur og hvergi í Evrópu- sambandinu eru jafn fáar konur hlutfallslega á vinnumarkaði. Það er hluti af átaki Maltverja í 2020-áætlun ESB að breyta þessu. Á hinn bóginn hefur maltneska stjórnin ekki viljað láta undan þrýstingi Evrópuþingisins um að lengja fæðingarorlofið, sem er fjórtán vikur. HJÓNUM ER BANNAÐ AÐ SKILJA ● Maltverjar eiga ekki viðlíka auðlindir og Íslendingar og framkvæmdastjórn ESB hefur skammað þá fyrir að slugsa við að nýta sér endurnýjanlega orkugjafa. Meðan Íslendingar gæla við að ESB-aðild auðveldi sölu raforku í gegnum sæstreng til megin- landsins vantar Maltverja svipaðan streng til að kaupa hana. Franskt fyrirtæki leggur nú rafstreng milli Möltu og Sikileyjar; meirihluti fjár- festingarinnar er frá Fjárfestinga- banka Evrópu og ESB. ● Þegar íslensk stjórnvöld vildu gera Ísland að alþjóðlegri fjár- málamiðstöð ákváðu Maltverjar að stofna til þekkingarmiðstöðvar. Nýborgin SmartCity átti að marka umbreytingu þjóðfélagsins í þekkingarþjóðfélag og skapa um 5.600 störf í tækni- og tölvu- geira. Maltverjum gekk betur en Íslendingum, því uppbyggingin er enn í gangi. Í janúar tilkynnti hugbúnaðarrisinn Cisco að hann ætlaði að hafa aðsetur þar. ● Fréttir af erlendri fjárfestingu og á Möltu eru nokkuð tíðar. Nágrannarnir í austri virðast líta á Möltu sem ákveðinn áfanga á leið- inni á Evrópumarkað og hafa t.d. Sádi-Arabar fjárfest þar duglega. Síðustu þrjú ár hefur utanríkis- ráðherra Möltu undirritað á annað hundrað tvíhliða samninga við erlend ríki, þar af minnst 30 til að auðvelda erlenda fjárfestingu. ● Maltverjar eru með litla stjórn- sýslu og ekki alltaf í samræmi við staðla ESB. Í fyrra stöðvaði framkvæmdastjórn ESB greiðslur í menntaáætlunum til þeirra vegna „sjóðs-óstjórnar“. Nemar urðu af greiðslum og brotlegir embættis- mennirnir voru reknir. Annars er Malta það ríki ESB sem fæstar Evrópureglur brýtur. B aráttan með og á móti aðild Möltu að Evr- ópusambandinu klauf þjóðina í tvær fylk- ingar, áður en Malta gekk í ESB fyrir sjö árum. Óvíða hefur verið tekist jafn mikið á um þessa ákvörðun og þar, í ríki sem er á stærð við rúman fimmtung Færeyja. Átökin gengu svo langt að þegar nýr meirihluti Verkamannaflokksins náði völdum 1996 dró hann umsókn Maltverja til baka, eða frysti hana. Fyrir var Malta tvíklofið samfé- lag um flesta hluti aðra en kaþólska trú, sem nær allir játast. Þar hafa tveir flokkar lengi verið með nær helming atkvæða hvor, fyrrnefnd- ur Verkamannaflokkur og svo Þjóð- ernisflokkurinn. Malta er gjarnan sögð á mótum Evrópu, Afríku og Mið-Austur- landa og fékk sjálfstæði frá Bretum 1964. Afstaða flokkanna tveggja til utanríkismála hefur verið ansi ólík. Þegar Þjóðernissinnar voru við völd urðu Maltverjar hluti Sam- einuðu þjóðanna og Evrópuráðsins og helstu skrefin í utanríkismálum voru stigin í vesturátt. Þjóðernis- flokkurinn sótti um aðild að ESB 1990. Verkamannaflokkurinn leit hins vegar til austurs og lagði áherslu á tvíhliða samninga við ESB, án pólitískrar þátttöku. Verkamanna- flokkurinn sagðist vilja vinna með sem flestum og lýsti yfir hlut- leysi Möltu þegar hann var við völd í kalda stríðinu. Malta átti að vera „Sviss Miðjarðarhafsins“. Flokkurinn bauð sérstak- lega upp á aukið samstarf við Kína og Líbíu. Reyndar var Malta í valdatíð Verka- mannaflokksins uppnefnd „Kúba Miðjarðarhafsins“. Þjóðin var því með öllu ósammála um hvar hún stæði í heiminum. Allt þar til Malta gekk í ESB 2004. Eftir það hefur ríkt mikil samstaða um aðild Möltu að ESB. Flokkarnir keppa nú á öðrum sviðum og formanni Verkamanna- flokksins, Joseph Muscat, sem er fyrir löngu yfirlýstur Evrópusinni, er gjarnan núið um nasir að hafa verið andstæðingur aðildar á yngri árum. Honum til ama er við hvert tækifæri rifjuð upp hin eldri utan- ríkisstefna Verkamannaflokksins og spurt: Hvar værum við í dag ef þessi flokkur hefði fengið að ráða? Aðildarferlið Margt var til fyrirmyndar í umsóknarferli Maltverja, sem var umfangsmeira en yfirstandandi umsóknarferli Íslendinga því Mal- tverjar voru vitaskuld ekki EES- þjóð þegar þeir sóttu um aðild. Mikið samráð var haft við hags- munahópa og komið á sérstöku nefndastarfi til að sem flestir tækju þátt. Ein afleiðing þessa, ef marka má skoðanakannanir, er sú að meirihluta Maltverja finnst sem afstaða hans eða „rödd“ skipti máli og heyrist innan ESB, fleirum en hjá ESB-þjóðum allajafna. Þá var mikið rætt opinberlega og í fjöl- miðlum um kosti og galla aðildar. Úr skotgröfum í samstöðu Malta er minnsta ríki ESB með um 410.000 íbúa. Þar urðu hatrömm átök um hvort ganga ætti í sam- bandið. Klemens Ólafur Þrastarson sá að margt þar minnir á íslenskar aðstæður en annað ekki. ÁRÓÐURSMYND Í umsóknarferlinu sagði Verkamannaflokkurinn meðal annars að fóstureyðingar yrðu lögleiddar við aðild að ESB, en sérstök bókun gegn fóstur- eyðingum var sett í aðildarsamninginn. Fóstureyðingar eru að öllu leyti eða hluta til bannaðar í þremur ESB-ríkjum. Á Möltu, Írlandi og í Póllandi. NORDICPHOTOS/AFP Maltnesk stjórnvöld hafa notað ESB-aðildina til að styrkja tengsl sín og stöðu meðal nágrannanna í Norður-Afríku og látið til sín taka í málefnum Miðjarðarhafs. Maltverjar hafa til dæmis fjárfest í Líbíu og eiga þar nokkurra hagsmuna að gæta. Þegar öll önnur ríki ESB vildu beita Líbíu refsiaðgerðum fyrr í mánuðinum beittu Malt- verjar neitunarvaldi sínu og stöðvuðu þær um nokkurt skeið. Þeir hafa lokað flugvöllum Möltu fyrir árásarflugi til Líbíu. Fyrir ekki hálfu ári síðan hitti forsætisráðherra Möltu Gaddafí, leiðtoga Líbíu, að máli í Trípólí til að ræða öryggismál. Helsta málið á dagskrá var það sem kallað hefur verið fjárkúgun Gaddafís, sem fór fram á fimm milljarða evra í árlegan styrk. Í staðinn myndi hann gera sitt til að koma í veg fyrir að þegnar sínir yfir- gæfu heimalandið til að bætast í stóran hóp ólöglegra innflytj- enda Evrópu. Sumir leiðtogar Evrópu hafa litið á Gadd afí sem bandamann í þessum málum og litið framhjá aðstæðum fólksins, sem hefur oft mátt dúsa í hraklegum flóttamannabúðum. Sam- starf ESB og leiðtoga Norður-Afríku hefur verið vægast sagt umdeilt meðal mannúðarsamtaka og víðar. MALTA – ÍSLAND ■ BRÚ MILLI ESB OG AFRÍKU Malta Grikkland Líbía Líbía TúnisAlsír Sikiley Ítalía Sardinía MIÐJARÐARHAFIÐ

x

Fréttablaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.