Fréttablaðið - 06.05.2011, Qupperneq 19

FÖSTUDAGUR 6. maí 2011 19
Ég hef einhvern tímann heyrt þá kröfu að lágmarkslaun ættu
alla vega að vera jafnhá meðal-
launum. Þetta markmið hljómar
auðvitað vel í sjálfu sér, ég meina,
hver á skilið að hafa laun undir
meðallaunum?
Örugglega ekki láglaunafólkið.
Það er hins vegar kaldur og
nötur legur eiginleiki meðallauna
að sumir verða að liggja undir
þeim og aðrir yfir þeim, því ann-
ars væru þau ekki meðallaun.
Og þó. Raunar er fræðilega séð,
hægt að búa til launakerfi þar sem
lágmarkslaun eru jafnhá meðal-
launum. Til þess þurfa laun allra
einfaldlega að vera jafnhá.
Í raun er varla hægt að setja
fram draumamarkmið jafnaðar-
stefnu með skýrari hætti en þeim
að vilja að meðallaun verði jafnhá
lægstu launum. Í þessa átt virðast
stjórnarflokkarnir trítla.
Innanríkisráðherra lagði til
dæmis til nýlega að „við“ myndum
bindast fastmælum um að hæstu
laun yrðu aldrei meir en þreföld
lægstu laun. Skref á leið.
Áður en við höldum lengra
skulum við átta okkur hve langt
við erum frá því viðmiði sem ráð-
herrann leggur til. Skv. Hag-
stofu Íslands eru lágtekjumörk í
kringum 157 þúsund á mánuði. Sé
sú tala þrefölduð fást um það bil
470 þúsund. Skv. Hagstofu Íslands
eru yfir 90% Íslendinga með ráð-
stöfunartekjur undir þeirri tölu.
Langflestir Íslendingar liggja því
þegar innan þeirra marka sem
innanríkis ráðherra leggur til og
sjálfur get ég sofið rótt þótt örfáir
liggi þar fyrir ofan.
Sú hugmynd að við sem „sam-
félag“ myndum ákveða að engin
hefði há laun hljómar kannski
mildar en valdboð eða ofurskattar,
en hvað þýðir hún?
Samfélög geta ekki ákveðið
hluti, þing og ríkisstjórnir og ein-
staklingar geta það. Er vilji til þess
meðal þeirra sem hafa 450 þúsund
í ráðstöfunartekjur á mánuði til
að lækka þessar tekjur
sínar?
Til hvers? Til að
bregðast við einhverri
samfélagslegri reiði?
Eitthvað efast ég um
að menn sýni það frum-
kvæði. Né heldur hvet ég
þá til þess.
Það að menn snúist
hálfhring í afstöðu til
hárra launa í kjölfar
gjaldþrots heils geira
atvinnulífs, þar sem laun
þóttu oft há, er skiljan-
legt. En áhyggjur okkar
eiga mun fremur að snúa að þeim
sem liggja í fátæktargildru og
lenda í brattri brekku ofurjaðar-
skatta og tekjujöfnunar um leið
og þeir reyna að klifra þaðan út.
Sé nefnilega tekið tillit til venju-
legra og sérstakra húsaleigubóta,
atvinnuleysisbóta, barnabóta og
allra tekjuskatta er hin raunveru-
lega skattheimta á lág- og milli-
tekjufólk gríðarleg. Ráðstöfunar-
tekjur þess sem er með 450 þúsund
á mánuði í laun ná ekki að vera
100 þúsund krónum hærri en þess
sem er á atvinnuleysisbótum. Það
gengur ekki.
Út úr hálfblindri ríkidæmis-
dýrkun dettum við í algjöra spegl-
un hennar.
Nú er sem það geti ekki með
nokkru móti verið að einn einasti
hálaunamaður sé virði þeirra pen-
inga sem hann fær greitt. Samt
væri auðvelt fyrir hvern sem er að
líta til nágrannalanda og sjá hvort
laun lækna, sjómanna og forstjóra
meðalstórra fyrirtækja séu hærri
eða lægri hér. Ég kalla eftir að
þeim samanburði verði beitt. Ekk-
ert ríki er lengur eyland, jafnvel
þótt það kunni að liggja á eyju.
Sé það hugmynd að auka hóf-
lega skatta á þá sem
mestar tekjur hafa í því
skyni að minnka skatt-
byrði lág- og millitekju-
fólks og fækka tekju-
tengingargildrum þá
er það hugmynd sem er
umræðu verð. En ætli
stjórnvöld sér að stunda
einhverja viðbragða-
skattheimtu þá endum
við með skattalegan
bútasaum sem fælir
frá þá sem menn vilja
mjólka og refsar þeim
sem menn vilja hjálpa.
Ég get fallist á að skattkerfi eigi að
hjálpa hinum fátækari, en ég get
ekki fallist á að það að refsa hinum
ríku sé markmið í sjálfu sér.
Fjölmargt ríkt fólk býr á
Norður löndum, þar sem skattar
eru háir. Það er ásættanlegt að búa
í ofurskattaríki ef skattkerfið er
sæmilega stöðugt, en tekur ekki
breytingum í kjölfar frétta af laun-
um einstakra manna. Um skatta
verða menn seint sammála. Ég vil
að skattkerfið sé hvetjandi, aðrir
vilja frekar að það sé „réttlátt“ og
tekjujafnandi.
Tökum þá umræðu. En tökum
reiðina út úr jöfnunni.
Reiðiskattar
Pawel Bartoszek
Stærðfræðingur
Í DAG
Ég vil að
skattkerfið
sé hvetjandi,
aðrir vilja
frekar að það
sé „réttlátt“.
Ríkisstjórn sem á hátíðar dögum eða þegar mikið liggur við
kennir sig við jafnaðarmennsku
og félagshyggju en lætur sig ekki
varða að brotin séu mannréttindi
á almenningi í landinu ætti að
skammast sín. Ríkisstjórnin hefur
enn ekki brugðist við áliti Mann-
réttindanefndar Sameinuðu þjóð-
anna frá 12. desember 2007.
Ríkistjórnin virðist ekki hafa
kjark eða getu til að takast á við
sérhagsmunaaðila sem virðast kom-
ast upp með að stjórna öllu því sem
þeir vilja stjórna. Nú um stundir
virðast sérhagsmunasamtök LÍÚ fá
að ráða því hvort áfram verði leyfð
mannréttindabrot hér á landi með
vitund og vilja stjórnvalda. Það er
kominn tími til að stoppa af LÍÚ-
klíkuna innan SA sem hefur hing-
að til haft alltof mikil völd. Fólkið
í landinu kaus ekki forystu SA og
LÍÚ til að stjórna landinu, það kaus
flokka sem lofuðu að standa vörð
um velferðina og uppræta spill-
ingu í íslensku samfélagi. Það kaus
flokka sem lofuðu að breyta núver-
andi fiskveiðistjórnunarkerfi.
Það ríkir neyðarástand í þjóð-
félaginu sem núverandi kvótakerfi
átti stóran þátt í að skapa. Kerf-
ið er einnig að koma í veg fyrir
það að menn sem stunda vinnu í
tengslum við sjávarútveg geti lifað
mannsæmandi lífi. Kerfið kemur
í veg fyrir atvinnuuppbyggingu í
greininni sem full þörf er á í því
atvinnuleysi sem nú er. Það kemur
einnig í veg fyrir auknar þjóðar-
tekjur sem við þurfum svo sannar-
lega á að halda til að geta haldið
uppi ásættanlegri velferðarþjón-
ustu.
Forsenda uppbyggingar hér á
landi er að gerðar verði breyting-
ar á núverandi kvótakerfi. Ekkert
virðist vera að gerast í því og ætti
almenningur í landinu að spyrja sig
af hverju ríkisstjórn Samfylking-
ar og Vinstri grænna hafi enn ekki
staðið við loforð sitt í stjórnarsátt-
mála að hefja fyrningu aflaheim-
ilda í september 2009. Hvaða hags-
muni er ríkisstjórnin að verja, eru
það sérhagsmunir fárra á kostnað
velferðar heildarinnar?
Það vekur einnig furðu að frum-
varp Jóns Bjarnasonar um aukinn
kvóta sem leigja átti út frá ríkinu
hafi verið stoppað af ríkisstjórninni
í haust. Frumvarpið gerði ráð fyrir
að bæta við kvóta sem yrði leigður
út frá ríkinu. Maður spyr sig hvort
frumvarpið hafi stoppað í ríkis-
stjórn vegna þess að Steingrímur
sem er og hefur verið kvótasinni
og Samfylkingar-ráðherrarnir hafi
ekki þorað að styggja LÍÚ-klíkuna.
Það er full ástæða til að auka við
kvótann og nota aukninguna til að
brjóta upp kvótakerfið. Ástandið
á fiskislóðum hringinn í kringum
landið er með ólíkindum og þar
er allt fullt af þroski. Hafró hefur
mælt meiri þorsk í togararallinu í
ár en undanfarin ár þrátt fyrir að
litlu leyti sé togað á grunnslóð og
ekkert sé togað inn á fjörðum eða út
að 10 mílum frá landi, víðast hvar.
Það eru margir möguleikar sem
þjóðin á til að komast upp úr krepp-
unni og eitt af því er að auka kvót-
ann. Það kostar ekkert því nú þegar
er til skipafloti og fólk með þekk-
ingu og vilja til að nýta auðlindir
þjóðarinnar með skynsamlegum
hætti, landi og þjóð til góðs.
Veiðum meiri þorsk
Sjávarútvegur
Grétar Mar
Jónsson
skipstjóri og fyrrverandi
alþingismaður