Faxi - 01.12.1982, Page 30

Stefán Siqurfinnsson:
Víkingur hét vélbátur, sem
Ágúst Flygenring kaupmaöur í
Hafnarfirði átti. Þetta var lítið skip,
'8-9 lestir, með 10 hestafla
Gideonvél, en gekk tiltölulega vel,
eftir þeirra tíma kröfum. Við vorum
tveir á bátnum. Hinn maðurinn var
Símon Kristjánsson hafnsögu-
maður, sem nú er nýlega látinn.
Hann var vélstjóri. Báturinn var oft
í flutningum til Suðumesja, allt
suður í Hafnir, flutti ýmsar nauð-
synjar til bænda, svo sem mat-
vöru, kol, salt og útgerðarvörur, en
tók hjá þeim fisk til baka, því að
Flygenring hafði mikil skifti við
Suðurnesjamenn á þeim árum.
Núvarþaðhinn 16. júní 1911, að
komiö var flutningaskip í Hatnar-
fjörð til að taka fiskfarm hjá
Flygenring. Lá það inni í höfn, en
fiskurinn var úti á Langeyrarmöl-
um, og langt að flytja hann. Var
Víkingur því hafður til þess að
draga bátana á milli. Seint urp
kvöldið þegar vinnu var hætt og
við komum að bryggju, er Flygen-
ring kominn þar sjálfur og biður
okkur blassaöa að fara suður að
Gerðum, sækja þangað veika
konu og flytja hana til Reykjavíkur.
Sagði hann að séra Kristinn
Daníelsson á Útskálum hefði sím-
að til sín og sagt að konan lægi
fyrir dauðanum í blóðeitrun, og
ekkert gæti bjargað lífi hennar
nema skjót læknisaðgerð.
„Því langar mig, drengir mínir,
að biðja ykkur að fara á Víkingi og
sækja konuna og flytja hana til
Reykjavíkur."
Mér er enn í minni sá brennandi
áhugi, sem var í Flygenring í þetta
sinn, eins og æfinlega þegar hann
vildi láta eitthvað ganga fljótt. En
nú réði mestu hjá honum hin ríka
samúð, sem hann hafði með veiku
konunni, og hin meðfædda þrá
hans að hjálpa alltaf, ef hægt var
að hjálpa.
,,Eg vona aö þið gerið allt sem
ykkur er mögulegt, því að mannslíf
liggur við,“ sagði hann. Við spurð-
um hvort við mættum ekki skreppa
heim að borða. Nei, stórt og
ákveðið nei. ,,Ef ykkur vantar eitt-
hvað, þá skuluð þið fara upp í búð
og fá þar það sem ykkur vantar, og
þarf ekki að skrifa það. Það er að-
eins þetta, ferðin þarf að ganga
svo fljótt sem mögulegt er, þaö eitt
getur bjargað konunni. Muniö að
mannslíf er í veð1 og ég treysti ykk-
ur til að gera það sem þið getið.“
Við svo búið fer ég upp í búð og
sæki eitthvað handa okkur
Símoni, því við höfðum víst lítið
borðað þennan dag, við máttum
aldrei láta standa á okkur við milli-
ferðirnar, en það voru þá ekki
gerðar strangar kröfur til klukku-
stundar matmálstíma, þegar mikið
lá við.
Þess skal getið hértil skýringar,
að 1911 mun vegurinn suðurmeð
sjó hafa verið kominn suður undir
Hraunabæi. Á honum mun hafa
verið byrjað 1907 í Hafnarfirði. Var
því engin önnur leið til að koma
sjúkling til Reykjavíkur af Suður-
nesjum, en sjóleiðin.
í búðarferðinni var ég mjög fljót-
ur. Þó var Símon búinn að ná í
olíutunnu og var að binda hana,
við afturhornið á vélarhúsinu
stjórnborðsmegin og segir: ,,Ég
ætla að binda hana hérna á kulið,
það er ekki víst að það verði logn
alla leiðina suður.“ Að svo búnu
var lagt af stað og mun þá klukkan
hafa verið farin að ganga átta.
Símon reyndist sannspár. Þegar
við komum fram fyrir Álftanes var
kominn norðan rokstormur og leizt
okkur satt að segja hreint ekkert á
ferðina, eða það að hægt yrði að
hafa samband við land í Gerðum.
Við höldum þó ótrauðir áfram hver
sem erindislokin kynnu að veröa
því síðustu orð Flygenrings hljóm-
uðu án afláts fyrir eyrum okkar:
,,Ég treysti ykkur, að þiögeriðþað,
sem þið mögulega getið, það er
mannslíf í veði.“ Við hökdum
áfram suður og stefnum á Garð-
skaga. Það verð ég að segja að
veltingurinn á bátnum var mikill,
báturinn var kjölfestulaus en hlið-
arbáran þó nokkur.
Við Símon gerðum okkur Ijóst
þegar í stað og áttum samtal um
það, að mjög hæpið væri að hægt
yrði aö hafa samband við okkur úr
Guðveig Eiríksdóttir.
landi í Gerðum, því við þekktum
báðir hve landtaka í Gerðum er
vafasöm í norðanstormi. Þó vild-
um við ekki láta ófreistað að fara
alla leið, hver sem erindisbkin
yrðu. Þannig höldum við áfram,
ferðin gengur heldur seint, vegna
hinna snöggu og miklu hreyfinga á
bátnum og klukkan er farin að
ganga 12 þegar við komum suður
að Gerðum.
Flygenring mun hafa símaö
suður, þegar við fórum á stað og
fólk þar suður frá vitað aö við vor-
um á leiðinni og því beðið eftir
okkur. Við förum eins nærri landi
og við þorum, því ég var vel kunn-
ugur þar, snúum upp í vindinn og
andæfum þannig stundarkorn. Þá
sjáum við að tekið er eftir okkur,
því nú er dregið upp flagg, viðsjá-
um það, þó skuggsýnt sé; það var
dimmara en búast hefði mátt við
eftir árstíma, loftið var skýjað og
ákaflega þungbúið og sérstaklega
skuggalegt að horfa til landsins.
En þegar flaggið kom upp, var
flaggað í hálfa stöng. Hvort það
hefur verið gert viljandi eða óvilj-
andi vitum við ekki, en við skildum
flaggið þannig, og það myndufleiri
hafa gert, að annaðhvort væri
konan, sem við áttum að sækja
dáin, eða þá að ólendandi væri í
Gerðum. Hvort sem heldur var,
álitum við að okkur væri vísað frá.
Við dokum þó dálítið við, en auk-
um þó ferðina á bátnum. Eftir því
hefur verið tekið í landi, því flaggið
er dregið niður - og samstundis
upp aftur, en þá að hún. Við gefum
þá til kynna að við tökum eftir því,
snúum við og förum á nýjan leik
eins nærri landi og við þorum, í
álandsstormi, og snúum þar við
og andæfum upp í vind og báru.
Eftir dálitla stund sjáum við,
okkur til mikillar gleði, að bátur
kemur undan skugganum, út úr
brimgarðinum. Viðsnúum viðáný
og förum á móti bátnum, eins
nærri landi og við þorum, þar til við
náum sambandi við hann og get-
um fest taug í hann og andæfum
með hann beint í vindinn - frá
landi, sem okkur fannst við vera
komnir allt of nærri, ef eitthvað
bæri út af.
Það verð ég að segja að okkur
Símoni brá heldur í brún, þegar
við sáum að konan veika, sem við
áttum að taka, var í stórri kistu
rekinni saman úr heilum borðum,
sýnilega búin til fyrir þennan flutn-
ing - og náttúrlega búið um kon-
una sem í rúmi. Það var útilokaður
möguleiki að koma kistunni neins
staðar undir þiljur á Víkingi, en að
hafa hana upp á dekki, í því veðri
sem var, fannst mér ekki koma til
mála. Ég hafði orð á því við Þórð
Þórðarson, sem kom út með bátn-
um og ég vissi að var í umboði
oddvita að sjá um umbúnað og
flutning á konunni. Ég sagði hon-
um að kistan væri svo stór að það
væri ómögulegt að koma henni
undir þiljur, en að hafa hana uppi á
dekki í þessu veðri - og væntan-
lega í mikilli ágjöf eftir að farið væri
að stíma á móti, það væri alveg
ófyrirgefanleg flónska, svo við
gætum ekki tekið þá ábyrgð á okk-
ur - af því líka ekkert væri einu
sinni til aö breiða yfir kistina á
dekkinu. Þórðursegir:
,,Þið verðið að taka konuna
hver sem afleiðingin verður, það
er ekkert um annað að gera, kon-
an verður að komast undir læknis-
hendur, ekkert annað getur bjarg-
að lífi hennar, takist það ekki er
alveg vonlaust að hún lifi, að sögn
læknis."
Ég ætlaði að halda áfram að
mótmæla Þórði, en þá flugu mér í
BARNFÆTTÍ
SLÖRKULEGRI
SJÓFERÐ
Frásögn þessa skráði Stefán Sigurfinnsson árið 1955.
Hann var formaður á Víkingi í eftirfarandi frásögn.
Stefán var fæddur á Vatnsleysuströnd en fluttist með móð-
ur sinni og stjúpföður að Bakkakoti í Leiru og ólst þar upp.
Stefán gerðist snemma sjómaður og varð formaður á fyrsta
kútterbyggða mótorbátnum með stýrishúsi, er kom hér suð-
ur. Bátur þessi hét Ágúst og varð síðar fyrsta varðskip íslend-
inga og þá notaður til landhelgis- og veiðaifæragæslu af
Garðmönnum undir stjóm Stefáns. Síðar á ævinni gerðist
Stefán forstjóri fyrirtækis Eggert Jónssonar í Innri-Njarðvík.
I__________________7
FAXI-210