Búfræðingurinn - 01.01.1934, Side 8

6
i Ujf
dregui*
hann úr frekari kólnun.Það er því nokkurs um vert,
1 i o%ir-\
-L00 J"
loftsinB að
og
punkbur
úr frosthætte
Uftir bví sem hita
ir jþví liggur daggpunktur hærra
6„ ifalcla naeturloftið við~~,ioF5ina.Þess er áður
ror- bg ' sumarnottíra kolnar mjóg
og .iöröiri kælir svo
að
da gc
aregur
fyrix' of ?ui frostiaark,joví að hinn losnandi hiti
hetta er pó ekki taliö jafn-veigamikið 'og áður var.
það rakar i,oft-
r nÉL'XHií mliini,’
heiðskírum
O O'
w o
k\röldi er hærc
frosthæt'ta
•Á
utgeisiunar
kaldan en
en beitt og
getur hetta
tjor'
t.d. i j.-2’
etur öví
getið,að
yfirborð jarðar eða grcðurlugið,vegna
neðstu loftlögixi, sem geta bví verio
m
'hæð'"yfir .jörð.ku er kalt loft byngra í sér
ekki stigið upp, ef logri er.tar sem
kalda loft leitað undan brekkunni .t.d. niður
ar og oftir því sem brattinn er meiri .og víöátcan stærri,
siíkir straumar sterkari,en þó ávalt svo veikir,að þoirra verður e
vart,tiema með sérstökum rannsóknum.Þannig getur kalt fi'offc safnast
dældir og dali og froáthættan því aukist eftir því sem neð.ar dr
öfugt við það sem venjuloga á sér stað(t. d. að vetri til). Siíkt f.:
bratt
f .iaJ.lshi.ið-
ítil^WPa
xki
<
1.
».n t n
O i
mætti ka11a dalafrost.í
kcldu loftsti'aumar’
graí
meiri en
ivöxnum fjallahlíðum verðt
berum hlíðurn,se.kir örari
ost
þessir kötdu
kólnunar,bar
sem g.roöur er.Þessu atriði er sennilega minni gaumur gefinn en skyXdi
éénkam tildala.Þar sem mat jurtagarðar eru í hal'Ia og víðáttumikið
brattlendi fyrir ofan þá,mætti hlaða garð fyrir ci'an bá(brekkumegln)
og láta hann liggja á nokkuð liallandi laá li. Kalda’ lo'ftlð mundi þa íe
ienda a garðinum og síga niður nieð honum og ekki koma garðúvöxtunum
að sök,nema það væri m.jög mikið(l’il hliðanna jþýrfti oinnig garða. )
8taðir,sem liggja lagt,og hafa því mikla frosthæutu af^áðurnefnd
ri ástéðu,eru oft einnig blautir. Frosthætta þeirra var því áður tal.in
stafa af mikilli uppgufun og barafleiöandi mikilli kófun.Það var bví
ráölagt að ræsa fram slíkar l:\gtliggjandi mýrar,til þess að minnka e
uppgufunina og töldu sumir fræðimenn,að við það uundi meðalhiti árs-
ins hækka,jafnvel um nokkur stig,ef þetta væri frnmkvnnt í stóruía
stíl.Finnar og Svíar hafa varið miklu fé til uppþurrlmnar á stórum
landsvæðum,sem ekki átti frekar að nota,i þessum tilgangi.NÚ eru
flestir þeirrar skoðunar,að frsunræsla hafi lítii eða engin áhrif á
hitastig loftsins,jafnvel þó um stór svæði sé aó ræða.Stundum má ræsa
kalt; loft fram úr Íægðum með stórum skurð'om, sem liggja úr iægðinni,
þar som hinir köldu straumar að síðustu koma saman.
Stöðuvötn og hafið draga úr frosthættu.Þefcta kemur tii í
vatnið kólnar seinna en burrt lancf. líálda ioftið hitnar þvl vic að
nertingu við yatnsyfirborðið;við það stígur ioi'tið upp,og
í gangiKólni
þvx, a ð
selckur
það dypra
koma x
nýtt kalt kemur að neðan og þannig kemst loftstraurrur
vatnið á yfirborðinu niður fyrir eða niður í 4 gr.
iiiður,en annað heitara kemur uppa yf irborðið. Djup vötn ve.rka því bet-
ur en grunn.Mu eru því hinn bozti afleiðari fyrir kalda loftið.
nokkurn
ræktum,
7.,Plönturnar og f jyostið.Til eru þær plöntui1, se:
da,deyná stráx og frostmarki er náð.Én þsx.r jur
m ekki þola
þsxr jurtir,seni vió
þó-, kartöfiur sennilega
kulda, dey0...
þola aliar nokkurt frost,nokkuð mismunandi
2-4 gr.,en rófur og grastegundir meira.
Frostið byrjar oftast að' gera vart við sig á þann há11,að vatn
dregst; útúr frumunum í millibilin milli þeirra og frýs þar
veröa upplausnir frumanna#.sterkari og þurfa meira til a
að^sterlcar upplausnir frjósa seinna en veikar.Aukist frostiö
sjálfar frumurnar frjósi,úrfellist nokkuð af efnum og hc-Iir
^TSTþað
ð frjósa-, pvi
ilf;
leg áhrif.Annars virðist
mestu úf um,hvort skaði veröur
magn hans

oa; getur ísmyndun í
í
> I/
,svo að
það skað-
inn veldur , gera að
ao frosfinu eða ekki,mikið frckar en
aiilirún.um frumanna verið alit eins
:íér virðist það þyí^hafa rnikið að segja
ystingur
our áo
sem
skaoleg og I frumunum sjálfum
hversu stor millirúnin eru.Seu þau^stór,verður þrýstingui'inn af
ákveðnu ismagni mírmi en ef millirúmin eru smá.í sambundi við þétta
má rnixina á bað,að í fjölærum jurtum,sem þurfa að þola mikið frost eru
frumuiaillirumin stór. 1
fað hefir einníg nikið að segja við hverskonar veðurfar plantan
venst.bænski buvísindamaðurinn Ákermann fann,að plontur frusu þanriigs
Varpasv-eif gras, sem staðið hafði úfci desembermán. fraus við +-11 gr.
do - - - í vermihúsi x±óx$x?p?. - - *- 9 -
Kartöflur , scm geymdar voru við 2o-23 gr. hita f'rusu við +-2,14 -
do
0- 1 -
+3,08 -
Ungir trjasprotar 0.0 sumrinu - - +&--í-±q
Sömu - - vetrinum • ^ 4-2o
S.y.kurma pi pIxntnanna hefir mikil áhrif á frostþolni þeirra'j'því
meira sykuriixniha 1 d, þeim mun meiri frostþolni.
1