Búfræðingurinn - 01.01.1934, Qupperneq 10

S.Beyking.
Elzta ráðið gegn" næturfrosti, sgm rnenn vita til nö notað hafi
verið,er reyking'.'Oft er það gott, se ganlir kveöa" sannast liér,]pví að
Jpetta ráð er ennþá ekki aðeins það bezta, sem til er,lieXdur víða það
eina^ sem svarar kostnaði og er f ramkvæmanlegt í “p.raktis''. Fyrir h.u.b.
2ooo arum segir Plinius,að reyking háfi verið notuð i Mið;jarðarhafs-
löndu „um sem vörn gegn næturfrosti.Um 132o var franski vísindaraaður-
inn Boussingoult um tíiaa x Suöur-Ameriku og segist hann hafa séð
þetta ráð notað af’ Indiánum í Andesfjöllum.Sennilega hefir þó reyking
ovíða verið jafn kerfisbundin og algeng og I Alpafjallahéruðum.Um
187o skrifar Br. H. Wallmann á þessa leið:
'■'Þegar menn í Ober-Pinzqau buast við næturfrosti, er fyrirskipað
að reykja.Kl.lo-ll á kvöldin or^þá hrin^t stórum klukkum einsog við
eldsvoða.Bændurnir flykkjast útá akra sxna með eldsneyti og skömmu
síðar má s.já, bál við bál og roykjarmökkurinn toygir sig yfir landið.
Að skorast undan að reykja er refsivert.Ge tvísýnt voður or haföur
líæturvörður.Sjái hann framá að frost muni koraa,gengur hami um þorpið
bankar á allar dyr og kallars"Á faetur og reykiðM.Og nokkru síðar
hringja kirkjuklukkurnar og allir^þjóta upp og kveikja 'bál á ökrunura'.’
Þarna er reyking fastur liður í búskapnum.
Þoss er^getið hér að framan}að reykur dregur úr útgcislu.n líkt
og ský,þótt í minni mælikvarða se(ha’ð eru hinir útrauðí nibageislir,
sem eTnkum er hór um að. ræða.).Þetta má að vísu eiimig gora með glcri
eða speglum,en það er ofdýrt,nema í smáum stíl,t.d. í vernifeitum.
Til reykjaframleiðslu ma nota margskonar ofmi.í hepifáðarskýni
(t.d. hylja sig fyrir’ óýinúnum) hefir verið nótaö:
Fosfor,brennisteinssýringur,saltsýra,ammoníumklorid o.f1.
.. Öll þe’ssi efni eru nokkuð dyr. Rauður f osf or er odyras|ur. 1 kg af
honum. framleiðir urn 35oo m* af ró.yjj ’og er’ 'Palið duga á 5 _Tia land eða
7oo m^ á ha og svarar það til,að reykurinn sé 7 cm á þyíckt að meðalt.
Posfornum er bronnt á járnplötu^1-3 kg í einu.
ftlit venjulegt eldsneyti má nota til reykjaframleiðslu og m
það latið brenna með takmörkuðum aðgangi lofts.Þetta mun oft odýrar
en að nota framantöld efni.öefna . á eldivið,við,mó ,raosa,skemmt hey
o.m.fl. En þvx raá ekki gleyma,að nokkuð af eldsneytxnu þarf að vera
rakt.Vatnið gufar þá upp urn leið og brennur,þóttist utanuia kolaagnir
reyksins og gerir hann mikið áhrifameiri,þvi að vathedroparnir verka
líkt og í skyjum eða þoku.
Eldstæðin þykir Norðmönnum bezt að gera á eftirfaf'andi ^hátti
Grassvörðurinn er stunginn upp í hring h.u.b. 1 m í þvermál.í þessa
dæld er látinn viður um 4o kg,.peðst spænir,en ofaná eru kubbar reist-
ir upp,pannig að þeir mynda keilu.Utanyfir viðinn^er lag^ður rakur
raosi alika að magni til og yzt er þakið með grasrót.hvílikt eldstæði
á að geta brunnið ^ 3-5 klst. eftirlitslaust,en betra er að vaka yfir
eldinum og kasta á eða byrgja,eftir því sem þörf gerist.Norðraénn telj
a,að eitt slíkt eldsfæði þurfi á 2o ha svæði þ.e. reykurinn frá því
geti jpakið þáð”stórt svæðiýog dregið verulega úr frosthættu.Það er
því auðsætt,að í litla garða þarf ekki mikiö eldsneyti til reykjar-
framleiðslu.Má eflaust nota ®q og þurrt sauðatað í stað viðar,blautt
hey og rusl í stað mosa áa.IMundi þá hentugra að hafa eldstæðin
minni,en hafat.d. tvö við hvern garð þeim megin,sem golu er að vænta.
5yri'ti helzt að hafa eldstæðin tilbúin,en búa svo um,að ekki komist
raki í eldiviðarkjarnann,svo að ekki þurfi annað en að kvoikja i,
þegar þörf gerist.Oft þarf ekki að reykja nema 2-5 nætur,á ári.
Hversu mikia hitaauknlngu reyking hefir í för neð sér,veröur
ekki sagt um. her a landi,én Norómeim hafa fundið.aó hún getur verið
1,5- 2 gr. C. niður við plönturnar._
hetta virðist e.t.v. ekki mjogmikið,en mundi þo oft ríða’ baggamun-
inn og geta komið í veg fyrir. ska.ða af næturfrosti.
Það er talið,að frost veroi varla til skaða fyr en lofthiti í
"venjulcgri hæð komist niður fyrir *- 2 gr.C.Væri nú hægt að hækkn
lofthitann um 2 gr.,mætti frostxð. komast ofaní 4 gr.áöur en þyrfti
að óttast afleiðingar þess,og mun þao sjaldan verða meira á almennu
vaxtarskeiði jurtanna.Eftir því scm reykurinn er þéttari má búast
við ueiri verkunum,hanndregur þess betur ur útgeislun og kólnun.
Rcyking fcil varnar frostskaða í- kartöflugörðum cr mjög ódýr,
kóstar ,a3allega dalitla’ vxnnu. Hun geFúr Úæklcao' Toft’Exta nlour vi’ð
p’löntúrnar um 21 gr. og mun það . oft nægilégt til varnar rrosTs'Taða
UpDSkeruaukirigln get’ur orðæó mikil. HeynXð og laúlú
Guömundu.r”
mig vita arangu.rin;
Jonsson. ~