Búfræðingurinn - 01.01.1936, Blaðsíða 53

49
maginreglum»er .gil&a um niðursetningu vatnshrúts.
Dæmis Bærinn í Brekku stendur i töluverBum h.alla- fiétf' við
bæinn,og í sömu hæð,stendur fjós og hesthús. Stutt frá bænum
sprettur lind undan brekkúnni,er rennur sem smá lækur niður túnið.
hessi lind er eina vatnsbólið fyrir heimii±ð»og þykir bóndanum ö:rð—
ugt að nálgast vatniði, Með Brýstidælu mætti dæla vatninu heim í
bæ,en bóndinn vill láta athuga möguleika fyrir vatnshrút,er sjái
bænum,fjósi og hesthúsi fyrir nægjanlegu vatni.
Frá lindinni er svo mikill halli niður túnið^að fallhæð fyrir
aðfærslupipu hrutsins má velja eftir vild.
Þá er að mæla vatnsmagn lindarinnar. Vatnsfötu,sem tekur 12'
lítra,er brugðið undir vatnsbununa og um leið litið á úrið. hað
tekur 12 sek. að renna í fötuna fulla. Samkvæmt pví er vatnsmagn
lindarinnar 6o lítrar á mínútu. Bóndinn upplýsir,að vatnsmagn lind-
arinnar sé aldrei minna en þetta. En það er meginatriði,að miða
áætlunina við minnsta venjulegt vatnsmagn uppsprettunnar.
Gengið verður út frá,að hrúturinn lyfti vatninu upp í vatns-
þrójSein byggð verði í brekkunni fyrir ofan húsið,i>annig að úr henni
mégi koma fyrir sjálfrennandi leiðslu á vatninu í öll húsin. Hæðar-
munurinn á lindinni og þaki hinhar fyrirhuguðu þróar mælist vera
18 metrar. Um þessa hæð þarf þá hrúturinn að lyfta vatninu. En til
þess að það megi verða,þarf aðfærslupípa hans fallhæð,og eftir því
hve hún er mikil.fer orkunýting hrútsins. bví meiri fallhæð, þeim
mun stærri hluta vatnsins skilar hrúturinn. Segóum,að. hrúturinn
verði settur niður 6 hæðarmetra fyrir neðan vatnsborð lindarinnar,
þá e.r stighæðin,sem hrúturinn þarf að yfirvinna, H+h = 18+6 = 24
metrar. Fallhæð aðfærslupípunnar er 6 m ,og verður þá hæðarhlutfall-
ið Hsh = 24s6 = 4. Samkvæmt töflunni hér á undan,á þetta hæðShlut-
fall að skila um 18 % af vatni því,sem hrúturinn tekur á móti. Ef
valinn er vatnshrútur nr. 6,sem getur tekið á móti 45 - 9^ lítrum
á mínútu,á hann að geta skilað allt að lo,8 lítrum - af þeim 6o 1,
seqi lindin flytur - á mínútu upp í vatnsþróna. lo,8 l,eða segjum
aðeins lo 1 á mín.,gefa 6oo 1 á klukkustund eða 6oo x 24 = 144oo 1
= 14,4 m^ á sólarhring. En hvað þarf nú Brekkuheimilið mikið vatn?
Með því að reikan;
lo manns í heimili á 5o lítra 5oo lítra
25 stórgripi(kýr og hestar) á 5o 1 125o -
5 ungviði á 2o 1 ______ loo -
verður vátnsþörfin á sólarhring um 185o l"6rar
eða um 1/8 hluti þess,sem hrúturinn getur skilað. Hann þyrfti því
ekki að vera í gangi nema rúml. 5 stundir í sólarhring.
Með tilliti til endingar hrútsins,er ágætt,að hann þurfi