Búfræðingurinn - 01.01.1936, Síða 55

I.
H
r
leggja'Tue^-j&em-jöísnustrum-JaaIlla^s.em''tök eru
a,alla leið upp í vatii&pró-Jaúse-ins. Skal hún liggja inn L. próna. .
upp við þak hennar. Se pípan lögð um.-'-mi&haeúútrb land,skal J>ess
&trejagl^ga-_gacfb'tHJs^-hún "setji hvergi upp kryppu”,pví að þá má gera
ráð fyrir,að í henni myndist-loít^g par með væri starf semi-hrúts—
ins.raskað, Verði hinsvegar ekki hjá pessix-4comist>vacðujr-nJð--hafa
lofthana á "kryppunni1’jpai' sem hún er hæst,til pess að hægt sé að
■tæma . lo-Ttid-ún .1-eiAsÍA.mnJ—hagkvæmt- er a-o hafa .stopphana „ái’stig—-
peiðslunni niður við hrútinn.
Hér á undan hefir- verið rætt-um, hæðir og^hæða-^hlutf öll og
iengd.^aðfierB.lupipunnar, en ekkert verið talað um lengd stigpúpunnar^
-enda verður lítið um hana sagt,pví að staðhættir verða að ráða.
Pað skai-aðeins--tekið ’fram,að pví lengri og hlykkjóttari,sem pípu-*-- —
leiðslan er,pví meiri verður-núningsmóts--taða..--ieiðsiunnarjSegL-hrút—
urinn verður að yfirvinna,og pví minni verður notorka hans. Um
petta atriði er ekki hægt að setja reglur.
Eins og pegar er tekið fram,eru vatnshrútar venjulega aðeins
notaðir,pegar um lítið vatnsmagn er að ræða,s.s. neysluvatnspörf
sveitaheimila o.s.fr. Þykir ekki ráðlegt að nota stærri hrút en
svo,að hann taki á móti 2oo lítrum á mín. Hvað hann skilar stórum
hluta af pví,fer eftir staðháttum,eins ,og að framan greinir. Þurfi
að lyfta meira vatni en einn hrútur getur orkað,má láta 2 eða 5
vinna saman,er noti sameiginlega stigleiðslu.
í Frakklandi eru búnir til hrútar af sérstakri gerð,sem geta
tekið á móti allt að 6000 lítrum (6m3) á mín.,en mér er ekki kunn-
ugt um,að peir hafi náð almennri, útbreiðslu.
há eru og takmörk fyrir pví,hvað hrúturinn polir mikla fall-
hæð á aðfærslupípunni. Yfirleitt pykir ekki ráðlegt,að fallhæðin
sé meiri en lo metrar,enda getur hrútur pá skilað ca. 4 % af að-
færsluvatninu upp í allt að loo m hæð. hó er til sérstök gerð
vatnshrúta,er polir allt að 25 m fallhæð,og megna peir að skila
vatni upp í 25o - 3oo m hæð. Þurfi að yfirvinna meiri hæð en einn
hrútur fái orkað,og mikið vatnsmagn sé til umráða,pá má láta 2 eða
fleiri hrú.tei skifta pannig með sér verkum,að neðan við vatnsbólið
sé settur stór hrútur,er skili miklu vatni upp í ákveðna hæð, en
.par taki annar minni hrútur við,er skili nokkrum hluta vatnsins í
áfangastað.
Venjulegasta ástæðan fyrir óreglu á starfi vatnshruta,er or-
sakar jafnvel að hann stansi alveg,er ópéttleiki á leiðslun\m,en
pó einkum á hrútnum sjálfum. Þegar ventlar hrútsins fara að slitna,
verða peir gjarnan ópéttir. Komið getur fyrir,'áð loftið tæmist úr
loftkatlinum,svo að hann fyllist af vatni. Sé í slíku tilfelli ekki