Morgunn - 01.12.1938, Side 25

MORGUNN
151
ast, þegar við erum að minnast forsetans, þoð, sem var
þó mikilvægasta atriðíð í lifsstarfi hans, einnig að sjálfs
hans dómi.
Og þetta mikla, sem enn er eftir að telja, er sálarrann-
sóknamálið, allt sem hann vakinn og sofinn starfaði fyrir
það mál, meira en allan síðari helming starfsæfi sinnar,
og lagði í sölur fyrir það á margan hátt, tíma sinn, fé og
fyrirhöfn.
Ég hygg að það hafi engin tilviljun verið, að slíkur
maður, með hans miklu gáfum og andlegum þroska, sem
allir viðurkenndu og virtu, gerðist hér á landi fyrsti braut-
ryðjandi að slíku máli málanna.
Ég gríp það ekki úr lausu lofti, að hann sjálfur taldi
það þýðingarmesta þáttinn í lífsstarfi sínu. Mér var það
sjálfum vel kunnugt, og annar vinur hans spurði hann að
þvi, hvort svo væri ekki, og hann játti þvi, og sagðist
álita að það hafi verið köllun sín. Ég hygg því, að allt
hans fyrra líf og starf, sem þegar hafði unnið honum sem
skáldi og rithöfundi, mannúðarmanni og menningarfröm-
uði eitt hið fremsta sæti í áliti og hylli þjóðarinnar —
hafí allt verið undirbúningur og þroskun undir þessa aðal-
köllun hans.
Andlegur stjórnandi frá æðra heimi, einhver hinn and-
rikasti og áhrifamesti, sem þekkst hefir, við eitt merkasta
miðilssamband sem nú er i Englandi, hefir lýst þvi, hvernig
sálarrannsóknahreyfingin, þegar hún hófst í hinum ensku-
mælandi heimi, hafi frá upphafi verið stofnuð undir áhrif-
um og stjórn æðri máttarvalda. Hann sagði: »Við náðum
undir áhrif okkar þeim mönnum, sem í efnisheimi ykkar
nutu virðingar fyrir frábært starf á lífsferli þeirra. Við kus-
um þá til, vegna þess að við vissum að vitnisburður
þeirra yrði virtur af öllum nema þeim, sem væru blind-
uðir af fordómum«. Hann nefnir engin nöfn, engan
hinna frábæru frumherja þessa máls, sem auðvelt væri
marga að telja. En finnst ykkur nú ekki samt þið heyra
nöfn, nafn hins andríka afkastamanns, sem ég hef verið