Morgunn


Morgunn - 01.12.1986, Side 26

Morgunn - 01.12.1986, Side 26
dæmið um, hvernig stjórnmálaskoðun og afstaða til spíritis- mans fóru saman á fyrsta áratug þessarar aldar. Þó má spyrja, hvort þessi afstaða eigi sér einhverjar ,,dýpri“ or- sakir félagssálfræðilegs eðlis. Hér skal sett fram sú tilgáta, að stjórnmálaósigur sá, sem valtýskan beið á fyrstu ár- um þessarar aldar, hafi gert leiðtoga hennar á Islandi ,,móttækilegri“ fyrir spiritismanum, vissunni fyrir því, að réttlæti væri þó til, og meira að segja örugg vissa fyrir því, að menn myndu að lokum uppskera eins og þeir hefðu til sáð. Valtýingar voru framfaramenn og trúðu á tækni- þróun og atvinnuuppbyggingu sem undirstöðu að pólitísku og menningarlegu sjálfstæði íslensku þjóðarinnar. Þeir höfðu unnið markvisst að því að taka við leiðtogahlut- verki í íslenskum þjóðmálum, og allar líkur bentu til að þeim mundi takast það vegna framsýni og dugnaðar og trúar á mátt sinn og megin. Þá gerist það, að pólitískir sviptivindar í Danmörku feykja „gaumgosanum“ Hannesi Hafstein, með stuðningi ósamstæðra og stefnulausra hópa innanlands, upp í ráðherrastólinn — stundum m. a. af gamla landshöfðingjavaldinu. Þetta var pólitískt siðleysi í þeirra augum og óskiljanlegt út frá réttlætishugmyndum þeirra. Skúli Thoroddsen velti þessu fyrir sér í Þjóöviljanum, einkum siðferði manna eins og ritstjóra Þjóðólfs: Græðgi stjómarliða, og löngun þeirra til að sitja einir að matborði stjórnarinnar, meðan þeir eru hér í hold- inu — um seinni tímann virðist minna hugsað; það sýn- ir rógurinn, lygarnar og hlutdrægnin, sem allt of víða gægist fram — er svo rik, að þeir gæta þess eigi, að þeir gera sjálfa sig að athlægi. .. .28 En spíritisminn og dultrúarhreyfingin almennt boðuðu ekki eingöngu það, að einstaklingurinn tæki afleiðingum gerða sinna í öðru lífi. Skúli tók sjálfur eftir því, að „það 28. Svipaða söguskoðun má sjá hjá Gunnari Karlssyni, Hugleiðingar um upphaf Heimastjórnarflokksins. 1 Mími IV, 2 1965; Þorsteinn Thor- arensen, Móralskir meistarar, Fjölvi, Rvik 1969. Sjá t. d. bls. 193 og áfram. 24 MORGUNN

x

Morgunn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunn
https://timarit.is/publication/668

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.