Morgunn - 01.12.1986, Qupperneq 42

Það er allt að því eins og mannkynið hafi innsæi á
alheimsorku, innsæisleg uppgötvun sem finnur sér útrás
í hugmyndum, hvort sem er hjá vísinda- eða leikmönn-
um, eins og straumur sem kemur fram í ýmsum menn-
ingarsamfélögum á tilteknum tímabilum. Aðalstraumar
vestrænna menningar hafa verið andsnúnir kenningunni
um lífsorkuna. Eftir sem tíminn hefur liðið, hefur sú
almenna skoðun að efnið hafa ekki „innra líf“ orðið sí-
fellt meir og meir aðþrengdri og er að gefa upp önd-
ina m. a. vegna tilkomu smásjárinnar. En þó aðeins ný-
lega hafa komið fram hugmyndir í eðlisfræði sem orðið
hafa til þess að vísindagreinar hafa byrjað að líta nýju
ljósi gamlar og gleymdar hugmyndir um innra líf efnisins.
Ef rifjuð er upp gleymd saga hugmyndarinnar um lífsork-
una á Vesturlöndum, þá byrjar hún með gulllistamönnum.
Þó sagan geri grín að þessum gullgerðarmönnum og álíti
að framlag þeirra hafi eingöngu verið frumstætt framlag
til efnafræði nútímans, verður að líta þá augum síns tíma.
Gullgerðarmenn voru jafn vel heima í heimsspeki og í heimi
efnislegra vísinda þeirra tíma og staðhæfa má að þeir hafi
gengt sömu stöðu á þeim tíma og vísindamenn gegna nú til
dags í samfélaginu hvað hæfileika og þekkingu áhrærir.
En ólíkt síðari vísindamönnum, þá höfðu þeir ekki tak-
markaða sérþekkingu eða skiptingu sem vamaði þeim víð-
ari fræðimennsku.
Svissneskur herlæknir og háskólafyrirlesari Paracelsus
(f. árið eftir að Coiumbus fann Ameríku) að nafni var
nægilega á undan sinni samtið til þess að geta gefið nýja
stefnu í vísindum og lyfjagerð. Þessi faðir Anesthesia og
nútíma efnafræði, trúði því að allsstaðar í kringum okkur
og í alheiminum væri orka, eterisk í eðli sínu og ósýnileg,
en þó skuggamynd hins efnislega. Hann lýsti þessu svo ,,ef
líkaminn er heilbrigður er hann í jafnvægi við hina innri
byggingu, þar sem hann sækir þá næringu sem fer í efnis-
lega orku og hæfileikar sérhvers hluta eterisks líkama
mannsins endurspegla eðli efnislega hluta hans“. Hann taldi
að þessi orka væri ekki innilokuð í manninum, heldur innra
40
MORGUNN