Morgunn - 01.06.1993, Blaðsíða 23

MORGUNN
utan sviðs hennar. Þar tekur við eitthvað sem við til
einföldunar getum kallað trú eða dulhyggju. Ekki að
spurningarnar séu ekki allra góðra gjalda verðar, heldur
fremur að um þær verður ekkert sagt. Þessi mynd af
heimspekinni á því kannski lítið skylt við hugmyndir alls
þorra almennings um hana, nefnilega þá að hlutverk
hennar sé að fást við alla afkima mannlegrar tilveru.
Ég er ekki að gera því skóna að þetta sé óumbreytan-
legt eðli vestrænnar heimspeki. Þvert á móti vil ég
fullyrða að það sé eðli heimspekinnar að láta sér ekkert í
mannlegri tilveru óviðkomandi. Vandinn er bara
eftirfarandi og hér finnst mér heimspekin eins og hún er
gjarnan stunduð í dag hafa brugðist, eða kannski miklu
fremur heimspekingarnir. í stað þess að taka þátt í
sérhverri umræðu sem hugsast getur um mannlega tilveru,
hafa heimspekingar neitað að vera þátttakendur. Þar með
hafa þeir hafnað liðsinni og beitingu þeirrar aðferðafræði
sem heimspekin uppáleggur mönnum til þess að nálgast
niðurstöðu eða vísa veginn til markvissrar umfjöllunar.
Þetta er eða ætti að vera höfuðgildi heimspekinnar. Það
má vera hverjum manni ljóst, sem kynnir sér viðfangsefni
heimspekinnar í dag, að stór hluti stærstu og mest aðkall-
andi spuminga sem sækja á manneskjuna eru ekki ræktar
og þarna vil ég taka svo djúpt í árinni að kenna um
hégómaskap eða hugleysi.
Vísindalegrar þekkingar er aflað á kerfisbundinn hátt
eftir fyrirfram ákveðnum aðferðum og samkomulagi
nianna í millum um það hvemig slíkt megi gera til þess að
tryggt sé að sú þekking sem aflað er sé örugg og
óyggjandi. Öll viðleitni til þekkingaröflunar sem nær
útfyrir þennan ramma í aðferðum sínum heitir einfaldlega
eitthvað annað en vísindi. Fátt er lítilsigldara en sú iðja að
tæra sönnur að máli, og þá oftar en ekki úr þeim mála-
flokki sem oftast fellur undir „mest aðkallandi spurningar
21