Morgunn - 01.06.1993, Blaðsíða 22

MORGUNN
Hugmyndin sem ég er að reyna að fæða hér er eitthvað
á þessa leið: Við skoðum heiminn og komumst að niður-
stöðu um eðli hans svo langt sem það nær, þetta er sam-
komulagið. Síðan tökum við hvert og eitt til við að reyna
að skilja það sem eftir stendur og myndum okkur
einstaklingsbundnar skoðanir þar um og á þessu stigi
skilningsins eigum við okkur skoðanabræður og and-
stæðinga. Þessu til viðbótar tökum við okkur til reglu-
bundið og höfnum samkomulaginu því við þurfum sjáif
að upplifa og öðlast reynslu til þess að skilja.
Undir tilvísun mína hér til samkomulags fellur
fjöldamargt. Heimspeki er samkomulag af þessu tagi, sem
og vísindi okkar. Trú og þá trú sem stofnun í samfélaginu
er sannarlega samkomulag af þessum toga þrátt fyrir að
sérstaða hennar sé nokkur því samkomulagsgrunnurinn
sem liggur að baki heimspeki og vísinda er ekki hinn
sami. Hér á ég einfaldlega við að þeir frumþættir sem
trúarbrögðin boða okkur eru ekki niðurstöður óhrekjan-
legra raka sem fengnar eru í krafti skynseminnar. Samt
sem áður höfum við einnig hér með okkur samkomulag
um tilvist einhvers sem við viðurkennum í samfélagi
okkar og tilveru sem við köllum trú. Þetta síðastnefnda
atriði vil ég skoða nánar síðar.
En hyggjum nánar að samkomulaginu sem mér er svo
tíðrætt um. Vestræn heimspeki sýnir okkur hvað skýrast
þessa viðleitni manna, að raða skilningi sínum og
skynjunum niður í skipulegt form og því nefni ég hana til
hér.
Vestræn heimspeki hefur sniðið sér þann stakk að fást
við þær ráðgátur mannlegrar tilveru sem fjalla má um í
krafti skynsemi og röklegrar hugsunar. Þar með er fjölda
spurninga sem sækja á mannshugann ýtt til hliðar því
samkvæmt skilgreiningu vestrænnar heimspeki falla við-
fangsefni sem ekki má nálgast á þennan máta einfaldlega
20