Sjómaðurinn - 01.12.1943, Blaðsíða 21

S JÓMAÐURINN
3
vél var að ræða, en eimvél, lil að skip gæti náð
sama hraða.
Svo ef ekki var annað, var þvi haldið fram, að
þelta eru tilraunavélar og þvi ekkert við þær eig-
andi.
Þetta og margt fleira hefur verið og er enn
fundið þeim til ógildis.
Oft má gera ráð fyrir, að þessu hafi verið haldið
fram af mönnum, sem liöfðu hagsmuni af því,
fyrir sjálfa sig, eins og kolaframleiðendur og kola-
kaupmenn. Menn, sem unnu að framleiðslu gufu-
véla og aðrir, sem áttu atvinnu og afkomu undir
viðgangi þeirra. Eji hitt átti sér óneitanlega ekki
sjaldan stað, að menn liafa eltki nennt í eitt skipti
fyrir öll að kynna sér hvað hér væri um að ræða,
þó hægt væri að komast að því rétta með liægu
móti, og um mikla hagsmuni væri að ræða, bæði
fyrir þá sjálfa og aðra, sem þeir unnu fyrir.
Hefur þetta að miklu leyti valdið þvi, hve mis-
munandi fljólt Dieselvélarnar hafa unnið sér
traust, hæði lijá þjóðfélögum og skipaútgerðar-
mönnum.
Skýrsla, sem hér fer á eftir, sýnir livað mikill
hluti verzlunarflotans var knúinn Dieselvélum
sumarið 1939, eftir Lloyds register:
Noregur ............... (i2%
Damnörk ................ 52%
Holland ................ 47%
Japan .................. 27%
England ................ 26%
Þýzkaland .............. 22%
Ítalía ................. 20%
Sviþjóð ................ 17%
U. S. A.................. 8%
I heiminum ..............24%
Hér sést að Noregur, sem er hlutfallslega lang-
mesta siglingaþjóð heimsins, hefur verið fyrstur
af öllum að taka Dieselvélarnar í sina þjónustu.
Orsakir þess eru þó ekki, að Dieselframleiðsla sé
svo mikil í landinu, því hún er mjög lítil; elcki finn-
ast heldur olíulindir í Noregi, en þar á móti noklcuð
af kolum frá Spitsbergen. Getur því varla verið um
aðra möguleika að ræða en þá, að Dieselvélarnar
hafi sýnt yfirburði í samkepiminni við gufuvél-
arnar, eftir þeirra áliti.
í Danmörku og Hollandi horfir málið öðruvísi
við. Danmörk framleiðir Dieselvélar i stórum stíl
og er öndvegisþjóð í þeirri grein og hefur miklar
tekjur af því. En í Hollandi er bæði Dieselvéla-
framleiðsla og olíulindir i nýlendum landsins, sem
má reikna með að hafi greitt veg Dieselvélanna þar
í landi.
England, sem bæði á og smiðar mest allra þjóða
af skipum, tók Dieselvélunum heldur seinlega. Má
þar efalaust kenna áhrifum þeirra, er áttu afkomu
sína undir að sem mest væri framleitt og selt af
kolum, en það eru um 250 milljón tonn á ári.
Hefur líka mátt heyra frá skörpum átökum, sem
orðið hafa milli þeirra, er framleiða Dieselvélar
og kolanámueigenda. Hafa liinir fyrrnefndu unnið
mikið á á siðari árum. Var oft hægt að lesa um
það í enskum blöðum, að verzlunarfloti Englands
væri að verða undir i samkeppni við Norðmenn,
vegna þess hve gamaldags liann væri og eyðslu-
samur, borið saman við hin sparsömu Dieselvéla-
skip Norðmanna.
Það var fyrst eftir 1933, að verulegur skriður
komst á mótorskipabyggingar i Englandi. Er nú
nálægt helmingur nýhyggðra skipa í Englandi
knúð með Dieselvélum.
Ameríka, með sina miklu olíuframleiðslu, um
og yfir 200 milljónir tonna á ári, liefur ekld þótt
borga sig að kaupa Dieselvélar i slcipin, enda voru
þær dýrari en gufuvélarnar til að byrja með, en yf-
irdrifið af ódýrri olíu í landinu, niður í 80 eða 90
sent hver tunna. Dieselvélar hafa þó verið látnar
í mörg verzlunarskip á síðari árum.
Þýzkaland lét byggja fyrstu Dieselvélarnar, eins
og sagt verður frá síðar. Eftir það var lítill áhugi
fyrir Dieselvélasmíði þar, þangað til í heimsstyrj-
öldinni 1914—1918, að fjöldi þeirra var byggður
til notkunar í kafbáta, þvi þeir nota allir Diesel-
vélar. Eftir stríðið, allt fram til 1937, sýnist heldur
ekki nein sérstök áherzla vera lögð á framleiðslu
þeirra, mikið minna en búast mátti við. Danir hafa
til þessa staðið Þjóðverjum langt framar í smíði
stórra Dieselvéla, sérilagi til skipa.
Þannig hefur það ræzt á Diesel, „að enginn verð~
ur mikill spámaður í sínu föðurlandi“.
Nú rétt fyrir slriðið var aftur mikil áherzla
lögð á smíði Dieselvéla fyrir lcafbáta, og þá hafa
Þjóðverjar verið fyrstir til að nota Dieselvélar
fyrir stór herskip. Tíu þúsund tonna orustuskipin
þeirra eru knúð Dieselvélum. Þar að auki er mikill
fjöldi smærri Dieselvéla framleiddur til notkunar
í járnbrautir, bíla, tanka, flugvélar o. fl., því
Dieselvél er sama sem olíusparnaður. En fátt mun
nú vera lögð meiri áherzla á þar i landi en að
spara olíuna.
Verða nú Þjóðverjar, sem hafa átt svo erfitt
með að skilja það, hve mikla þýðingu Diesel gæti
komið til að hafa fyrir þá, að kenna sjálfum sér
um, að þeir geta nú ekki talizt að vera öndvegisþjóð
í byggingu stórra Dieselvéla, sem þó hefði verið