Sjómaðurinn - 01.12.1943, Page 37

S JÓMAÐURINN
19
nóttum svo lengi. Höfðu menn þá, og einkum kon-
ur, nákvæmar gætur á þvi, sumarnóttina fyrstu,
livort saman frysi vetur og sumar, enda var það,
ef svo varð, órækt merki um það, að þá yrði mál-
nyta búpenings kostabetri og rneiri. Þá voru og
fyrstu dagar fyrstu sumarvikunnar eigi siður eft-
irtektarverðir og merkilegir, þvi eftir þvi sem
veðrið var fyrsta sumardag í sumri, fór túnaslátt-
urinn, heyannirnar eða engjaslátturinn eftir þvi
sem viðraði fyrsta mánudag í sumri og sláttu-
lokin eða liaustið varð eins og viðraði fyrsta þriðju-
dag í sumri. (Sjá nánar um þelta í „Veðurspár í
Árnessýslu“, sem til er í eigin handriti).
Sjómenn voru kallaðir til róðurs og fengu þeir
þá, eins og venja var til, golt kaffi til þess að
liressa sig á, meðan þeir voru að fara i böslin, en
morguninn þann fylgdu kaffinu lummur svo
margar, er hver gat lorgað og kvartpeli af Bakka-
hrennivíni, þeir, er það vildu. Siðan var róið. Afli
ýmislegur og var þá skift einum hluti meira eða
i fleiri staði en ven julegt var. Iiét það „sumardags-
Mutur“, ætlaður fátæklingum og því samskonar,
sem „fátækrahluturinn“ fyrri á vertíðinni, ef róið
var á helgidögum; liann var og nefndur „helgidags-
lilutur“ og rann andvirði hluta jiessara allra i sama
sjóðinn, sveitarsjóðinn.
Sveitabændur þeir, er úlgerð höfðu á Bakkan-
um, einkum á Stokkseyri, eitt skip eða fleiri, og
sjá skyldi fyrir veizlukostinum, fluttu hann á liest-
um, týgjuðum skinnavirkjum, barkrókum eða
kláfum, er allt skyldi vera vel undirbúið þeg-
ar að var komið, og sumardagsveizlan skyldi hafin.
Settust þá allir skipverjar hver á sitt rúm og
höfðu horð á kláfum eða kyrnum eftir endilangri
búðinni, frá kórrúmi til dyra og snæddu veizlu-
lcostinn: Brauð nóg og ýmist feita sauðakets-
súpu eða linausþykkan grjónagraut, með rúsínum
og muldum kanel úl á; en livort af þessu sem
etið var, þá fylgdi þvi nú hálfur pottur eða hcill
af brennivíni, er menn renndu svo í allan daginn
eða geymdu sér lengur, eins og jólamatinn og
einkum hangna kjötið hinn liðna vetur og ætlazt
var til, að þcir gæti treint sér frá aðfangadegi jóla
til þrettánda kvölds, að háðum þeim dögum mcð-
töldum. Entist þeim þctta eigi svo lengi, voru þeir
taldir óseðjandi hítir, mathákar og menn að minni.
Ýmiskonar áliöld þurfti útgerðarmaðurinn að
sjá um, að fyrir hendi væri, svo sem: Nægilega
mörg mjólkurtrog, ausur, hornspænir, linífar og
skeiðar, ef til voru o. s. frv.
Undir borðum fór bráðlega að hera á því, að
menn áttu óuppgerða reikninga sina hver við ann-
an og nú var hentugt tækifæri til að minnast ýmis-
legs, er farið liafði fram meðal þeirra, jafnvel frá
löngu liðnum thna, en einkum þó frá vertiðinni,
sem hráðum var á enda, cða eftir liálfan mánuð,
og nú varð að ljúka þcim viðskiptum. Sló þá
stundum ,i pataldur milh þcirra, en þess verður
eigi gelið hér að þessu sinni, þótt margt mætti
heyra þar og sjá, sem vekja mundi gaman og
lilátur nú, þótt allt væri þella fremur sldkkanlegt
og færi vel að lokum.
Gekk þá formaðurinn meðal liáseta sinna og
falaði þá, er liann vildi liafa með sér og á skipi sinu
næstu vertíð með þessum eða þvílíkum orðum:
„Hefirðu hugsað þér, N. N. minn, að breyta til
með skiprúm þitt næstu vertið, ef guð lofar jiér
að lil'a, eða hefirðu ráðið þig hjá öðrum?“
Væri þessu neitað og liitt í Ijós látið, að livergi
annarsstaðar vildi liann fremur vera en hjá hon-
um, fóru handsöl fram og um leið liin æfagamla
siðvenja, að semjendur drukku livor annars full
til staðfestingar því, að liér væri um að ræða
órjúfanlegan samning og sáttmála þeirra í millum,
þótt eigi væri hann skjallegur, er haldast skyldi
ef háðir lifði, enda höfðu munnleg loforð og skuld-
bindingar á þeim timum meira gildi en nú: Þau
„stóðu sem stafur í bók.“
Minnir siðvenja þessi á liina fornu þjóðasiðu
Norðurlandabúa og Þjóðverja, þá er um jarðasölu
var að ræða eða landeigna, að seljandinn sáldraði
moldarsalla úr lóf sínum í skaut kaupandans. M.
ö. o.: Ilið selda „féll í skaut“ lcaupandans á þessa
lund og því hafði siðvenja þessi sama gildi fyrir
aðilja sem gert hefði þeir út um það með skriflegu
skjali. — Þaðan mun danska orðið „Sk0de“ komið,
en það er nafnið á þessháttar skjölum, og þýðir hið
sama sem skaut á íslenzku.
A líka leið fór svo og uin aðra og þvílika samn-
inga, unz formaðurinn liafði talað við alla þá há-
seta sína, er liann ætlaði að ráða til sín næstu
vetrarvertíð og vildi liafa, en hina sniðgekk hann
eða lalaði ekki við.
Stundum voru þau skilyrði sett af hásetanna
hálfu, að þvi aðeins vildi þeir ráða sig aftur, að
hann N. N. kæmi ekki til greina við skipráðning-
una, því liann væri svo mikill félagssldtur, að eng-
inn vildi með honum vera, og féllst formaðurinn
einnig oftast á það.
Aldrei varð ég þess var, að illlyndi ncitt eða
óeining kæmi upp meðal hinna mörgu skips-
liafna, er þarna höfðu bækistöð sina um nærri
aldarfjórðungsskeið það, er ég var þeim samtíða
og hafði jafnvel meiri mök við og almenn-