Sjómaðurinn - 01.12.1943, Blaðsíða 44

26
SJÓMAÐURINN
Hetjusaga Pass of Balmaha:
Rásiglda
skólaskipsins
og afreka þess í síðustu styrjöld.
Í^ÁAR SÖGUR um sjóferðir og skip liafa valdið
meiri almennum áhuga en sagan um rásiglda
slálskipið Pass of Balmaha.
Þessi ágæta skúta, sem var 1571 smál. að stærð,
var smíðuð við Clyde árið 1888. Hún og systurskip
hennar voru ein af siðustu seglskipunum, sem
kepptu við hin sigrandi gufuskip. Árum saman
sigldi hún um úthöfin undir brezlca verzlunar-
fánanum, unz hún var seld og tók að hera fána
Bándaríkjanna.
Á styrjaldarárunum 1914—1918 var mikil eftir-
spurn eftir ldutlausum skipum til þess að flylja
nauðsynjár til ófriðaraðilanna í Evrópu, og þar
lil 1917 voru Bandaríkin lilutlaus. Til þess að
hindra flutninga nauðsynja lil óvinanna, var
hrezka liafnljannið norður af Skotlandi styrkt sem
skipti sem skipbrotsmanni tókst að komast í land,
komu hinir eiðsvörnu strandgæzlumenn lionum
til hjálpar og dráp'u hann. Þeir óslcuðu ekki eftir
neinum vitnum að glæpum sínum.
Árið 1781 hóf blaðið Atlantic Neptune ákafan
áróður gegn mönnum þessum, sem gerðu sér
þannig neyð annarra að atvinnu. En tuttugu ár
liðu, áður en alvarleg tilraun var gerð til að ráða
niðurlögum þorparanna. Ástæðan til þess, að fyrst
var farið að lireyfa þcssum málum, var sú, að
Frances, drekklilaðið vöruflutningaskip, sem lier-
toginn af Kent átti, fórst við eyna. Þegar liertog-
anum b'arst til eyrna, að skip Iians hefði farizt af
mannavöldum, lét hann senda skipið Ilariot, Idaðið
hermönnum, til að hafa liendur í Iiári ræningj-
anna. Saljleey tók á móti leiðangrinum með þeim
viðtökum, sem henni voru líkastar.
Þegar Hariot nálgaðist ákvörðunarstaðinn, skall
á svartaþoka. Torrens skipstjóri vissi að minnsta
kosti eitt: ef ljósmerki sæjust, mátti gera ráð fyrir
að þau væru sett til blekkingar. En engin ljós-
merki sáust. Hann þokaði skipinu varfærnislega
nær, en varkárni lians var til einskis. Egghvast
neðansjávarrif sneið skip lians í tvennt,, og það
sökk svo fljótt að einungis þrír menn komust í
Iand, Torrens skipstjóri og tveir hermenn. Þrír
menn á móti flokki mandrápara. En illræðismenn-
irnir höfðu ekki beðið eftir því, að Hariot kæmi.
Vinir þeirra á meginlandnu liöfðu auðsjáanlega
gert þem aðvart í tæka tíð.
Þannig lauk tímahili illvirkjanna. Nú voru ekki
lengur gefin fölslc ljósmerld á Sahleey. Árið 1807
voru björgunarslöðvar setlar upp, vitar reistir og
leiðamerkjum komið fyrir. En jafnvel þessar ráð-
stafanir gálu ekki lcomið í veg fyrir ný slys. Sex
skip á hverja fermílu lands. Það var reglan, sem
eyjan vék ekki frá. Um 1850 fundu nokkrar horg-
ir í Nýja Englandi upp á þvi að senda vitskerta
menn til aðsloðar strandgæzlumönnum á Sableey.
Pískrað var úm það, að fyrir kæmi, að sendir
væru til eyjarinnar menn, sem ekki væru vit-
skertir, heldur þörf á að losna við af öðrum á-
stæðum.
Enn er Sahleey ofansjávar. Litil og mjó, en á þó
skilið eyjarnafn. Slrandgæzlumenn og vitaverðir
hafast þar við með fjölskyldum sinum. Þetta fólk
hefur mætur á eynni. Viltar liljur og rósir spretta
fyrir framán hina snotru hústaði þeirra, Þar er
krökkt af krækiherjum, hlaberjum og jarðarberj-
um. Eyjarskeggjar eru fátækir, og börn þeirra
verða að fara á mis við margt af því, sem amer-
iskum börnum virðist ómissandi. En af einu eru
þau öfundsverðari börnum auðkýfinga: Þau eiga
sjálf reiðhesta. Því að enn í dag reika hinir litlu,
fjörlegu hestar um sandhólana — frjálsir afkomen-
ur hestanna úr örk Tómasar Hancacks fyrir nær-
fellt tveim öldum.
Eftir fjörutíu og sjö ár verður saga eyjarinnar
öll. Strandgæzlumcnnirnir horfnir á braut. Engar
konur, engin hörn. Engir reiðskjótar. Og engir
vitar.
(Þýtt.)