Bankablaðið - 01.12.1944, Blaðsíða 27

BANKABLAÐIÐ
39
stjórnmálamanns, er samning þennan gerði
og var hann gerður til hundrað ára. Með
samningi þessum tryggði stjórnin sér þá
aðstöðu að fylgjast náið nteð seðlaútgáf-
unni á hverjum tíma og hafa yfirstjórn
hennar raunverulega með höndum. En
ávinningur bankans af samningnum var
og mikill. Samkvæmt honum var Englands-
banka einum heimilt að gefa út seðla á
Bretlandi. Skyldi hann greiða ríkisstjórn-
inni hundrað og áttatíu þúsundir sterlings-
punda samkvæmt samningnum ár hvert.
Síðar, eða árið 1928, var ákveðið, að bank-
inn skyldi endurgreiða ríkinu allan þann
ágóða, sem yrði af seðlaútgáfunni. — And-
stæðingar bankans höfðu verið mjög and-
vígir því, að þessi samningur yrði gerður.
Þess var og skammt að bíða, að í ljós kæmi,
að hér hafði bankinn stígið eitthvert hið
mesta auðnuspor sitt. Hann hafði tryggt sér
forustuaðstöðu á vettvangi bankastarfsem-
innar, og það lá í augum uppi, að traust
hans myndi vaxa að ntiklum mun og þá
viðskiptaveltan að sjálfsögðu jafnframt.
En samningurinn frá 1844 hafði ýmsar
fleiri nýjungar fyrir Englandsbanka í för
með sér. Samkvæmt honum var bankanum
skipt í tvennt. — Önnur deild hans skyldi
annast seðlaútgáfuna, en hin hafa með
höndum hin venjulegu bankaviðskipti. Til-
gangurinn með þessu var augljóslega sá,
að aðgreina seðlaútgáfustarfsemina hinum
þáttum bankarekstursins. Bankinn varð
þannig í senn miðstöð seðlaútgáfunnar og
stofnun, er annaðist venjuleg bankavið-
skipti. En þegar fram liðu stundir, hefur
komið í ljós, að þessi tilhögun er ekki að
öllu leyti eins æskileg og hún var í fyrstu
og þeir, sem stóðu að samningsgerðinni
fyrir einni öld munu hafa talið að hún
kæmi til með að hafa fyrir vöxt og við-
gang bankans. Raunin hefur orðið sú, að
sú deild, sem annast hin venjulegu banka-
viðskipti, helur rnjög látið á sjá, en hin
deildin hins vegar dafnað svo að firnum
sætir. Þannig hefur {sessi forustuaðstaða
bankans, sent hann átti ríkisstjórn Sir Peel
að þakka, að sumu leyti orðið til þess, að
hann hefur fjarlægzt hinn upprunalega til-
gang sinn. En jafnframt hefur hún orðið
til þess að færa gervöllum heiminum heim
sanninn um það, að Englandsbanki er vold-
ugasta fjármálamiðstöð Bretlands, sómi
þess á vettvangi fjármála og viðskipta.
Á árunum fram til aldamótanna 1900
kom það æ skýrar í ljós, að þróun bankans
hneig fast í þá átt, sem hér heíur verið
lýst. Hin raunverulegu bankaviðskipti inn-
an veggja hans fóru þverrandi, og hann
bar sífellt meiri svip þess að vera eins kon-
ar ríkisbanki. Hann er voldugasta banka-
Fjdrmdlamenn 19. aldar:
Lord Rothschild
Lord Revelstoke
Sir Everard Hambro