Bankablaðið - 01.12.1989, Blaðsíða 12

12
Sameining banka
Guðjón Halldórsson:
Hvers er svo að vænta?
HuvrenninQCir vamals bankamanns
O O Guöjón Halldórsson
er fyrrverandi aö-
stoðarforstjóri Fisk-
veiðasjóðs.
Þegar hið mikla áfall reið yfir Útvegs-
banka íslands, þá komu ráðstafanir
ráðamanna varðandi bankann mörg-
um manninum undarlega fyrir sjónir,
svo ekki sé meira sagt. Fljótlega sner-
ist svo athygli þeirra að stöðu starfs-
fólksins og öryggi þess í framtíðinni.
Hugrenningar þessar, sem eftir til-
mælum eru nú á blað settar, snerta
fyrst og fremst þá þætti bankamálsins
er starfsfólkið varðar.
Ungur að árum upplifði ég þá þungu
lífsreynslu, að vera í hópi starfsmanna
íslandsbanka, er sáu framtíðarvonir
sínar hrynja, þegar bankanum var lok-
að í febrúar 1930. Á þeim tímum ríktu
alvarlegir krepputímar í íslensku þjóð-
lífi, angi af heimskreppunni. Atvinna
var því mjög af skornum skammti og
hver og einn talinn heppinn úr hófi
fram, sem hafði örugga vinnu. Við
þessar aðstæður varð lokun íslands-
banka alvarlegt áfall fyrir starfsfólk
hans, sem margt átti að baki langan
starfsferil.
Það urðu því miklar gleðifregnir,
þegar Alþingi samþykkti lcks lög nr. 7,
11. mars 1930 um Útvegsbanka íslands
h.f. og íslandsbanka, sem þýddu í
raun, að nýr banki tæki við öllum
skuldbindingum gamla bankans. Starfs-
fólki íslandsbanka voru tryggð störf í
Útvegsbankanum, sem tók til starfa
12. apríl 1930. Starfsfólkið kom þá til
starfa glatt í sinni, því að óvissan var
um garð gengin og það miklu fyrr en
menn höfðu þorað að vona.
Lengst af starfstíma mínum innan
veggja Útvegsbankans, tók ég virkan
þátt í félagsmálum starfsfólksins. Það
breytti engu í því sambandi, þótt ég
væri starfsmaður Fiskveiðasjóðs ís-
lands frá því síðla árs 1936 og þar til að
ég lét af störfum fyrir aldurs sakir í árs-
lok 1979. Frá árinu 1931 hefur starfs-
fólk Fiskveiðasjóðs verið talið til starfs-
fólks Útvegsbankans og er svo enn,
þrátt fyrir aðrar breytingar, sem gerðar
hafa verið á starfsemi Fiskveiðasjóðs.
Snemma á næsta ári mun Fiskveiða-
sjóður flytja úr Útvegsbankahúsinu í
eigið húsnæði. í ársbyrjun 1990 mun
nýtt starfsmannafélag verða stofnað
innan íslandsbanka h.f. Það er enn
ekki ráðið hvað verður um starfsfólk
Fiskveiðasjóðs, en að öllum líkindum
verður það áfram innan vébanda SÍB.
Þegar áfall Útvegsbankans reið yfir,
var það sjónarmið og skoðun margra
velunnara Útvegsbankans meðal við-
skiptamanna hans og einnig gamalla
starfsmanna, að einfaldasta og jafn-
framt ódýrasta leiðin til lausnar vanda-
mála Útvegsbankans væri einfaldlega
sú, að bankinn fengi að vinna sig út úr
þeim. í því sambandi mætti benda á,
hvemig snúist var við varðandi Alþýðu-
bankann h.f. er á sínum tíma varð fyrir
þungum skelli. Með aðstoð Seðlabank-
ans komst Alþýðubankinn aftur á rétt-
an kjöl. Þessi leið hefði meðal annars
gert óvissu starfsfólksins mun skemmri
og léttbærari.
Það sem hins vegar hefur vakað fyrir
ráðamönnum ríkisins fyrst og fremst,
að því er virðist, var að sameina fjóra
eða fleiri einkabanka í einn. Þetta sjón-
armið hefur svo ráðið ferðinni. Ríkis-
banki skyldi niður lagður í þessu
sambandi og seinna myndi svo koma
að Landsbankanum og Búnaðarbank-
anum. Þörfina fyrir því, að leggja ríkis-
bankana niður, fæ ég með engu móti
skilið og því verr, sem meira er um það
rætt og ritað.
Vissulega hefur það alltaf legið í
augum uppi, að sameining ríkisbanka
og einkabanka hefur í för með sér
margs konar erfiðleika, sem ekki verða
leystir með skjótum hætti. Til dæmis
má benda á, að starfsfólk ríkisbank-
anna nýtur öruggari eftirlaunasjóða
heldur en starfsfólk einkabankanna,
enda er aldursmunur mikill.
Eftirlaunasjóður Útvegsbankans var
stofnaður árið 1934 og hefur frá byrjun
verið hliðstæður eftirlaunasjóðum
ríkisbankanna. Útvegsbankinn varð
svo ríkisbanki árið 1957. Á grunni þess
banka var reistur einkabanki með sama
nafni og hefur starfað nokkur ár. Þá
breyttust meðal annars eftirlaunarétt-
indi starfsfólksins til hins verra. Með
því að gamla eftirlaunasjóðnum var
lokað hvað innborganir starfsfólksins
snerti, þá var það komið í nýjan eftir-
launasjóð, sem er hliðstæður eftir-
launasjóðum einkabankanna.
Eftirlaunasjóður gamla Útvegsbank-
ans, mun í framtíðinni verða geymdur
í vörslu fjármálaráðuneytisins. Ráðu-
neytið mun sjá um greiðslur eftirlauna
til allra þeirra, sem látið hafa af störf-
um á undanförnum árum, samkvæmt
reglugerð sjóðsins og þarf sjálfsagt
enginn að efast um traustleika þeirra
greiðslna.
Hins vegar er þess að gæta, að
starfsmenn Útvegsbankans, sem unn-
ið hafa langan starfstíma og ennþá eru
við störf, eru fullgildir aðilar að eftir-
launasjóðnum gamla og eiga rétt á að
njóta réttinda sinna þar. Nokkur
óvissa mun ennþá vera ráðandi um
innstæður þessara starfsmanna og
reyndar alls starfsfólksins, hvort þær
verða áfram í gamla eftirlaunasjóðnum
eða færðar yfir til nýs eftirlaunasjóðs.
Þetta verða allir aðilar að athuga vel og
vandlega, áður en endanlegar ákvarð-
anir eru teknar.
Fyrst framan af voru engir eftir-
launasjóðir starfsmanna einkabank-
anna. Þess vegna gerði SÍB ítrekaðar
tilraunir til að ná úrbótum í þeim
efnum, svo að meðlimir þess mættu
njóta eftirlaunaréttar. Þessar tilraunir
skiluðu árangri. Nú þurfa starfs-
mannafélögin og SÍB að halda vöku
sinni og treysta hag bankamanna í
hvívetna.
Það er nú orðin staðreynd, að fjórir
einkabankar sameinast í einn banka og
hefur hann hlotið nafnið íslandsbanki
h.f. og einnig fengið sitt merki. Stefnt
er að því, að íslandsbanki h.f. taki til
starfa í ársbyrjun 1990. Þá verða liðin
sextíu ár frá lokun gamla íslands-